امشاسپندان

معنی	اوستایی	پهلوی	پارسی
هستی بخش بزرگ دانا	اهورامزدا	اورمزد	هرمَزد
اندیشه نیک	وهومنه	وهومن	بهمن
بهترین راستی و پاکی	اشاوهیشتا	ارتاوهیشتا	اردیبهشت
شهریاری نیرومند	کشتریا وریا - خشترا وئیریه	شهریور	شهریور
فروتنی و مهرپاک	سپنتا آرمئیتی	سپندارمت	سپندارمذ
تندرستی و رسایی	هئوروتات	خردات	خورداد  - خرداد
بی مرگی ، جاودانی	آمرتات	امرتات	امرداد
آفریدگار	دزوه - دثوش	دزو ، دذوپت آتور

سخنان اشوزرتشت

ای جویندگان دانش راستین، اکنون آموزش‌ها و پیامی را که تا به حال شنیده نشده‌است برای شما آشکار خواهم ساخت. این پیام برای کسانی که از روی تعالیم نادرست، جهان نیکی را تباه سازند ناگوار است، ولی برای دلدادگان «مزدا» خوش‌آیند و شادی‌بخش به شمار می‌رود.
(یسنا ۳۱ – بند ۱)

چون تعالیم نادرست مانع از آن است که راه بهتر را آشکارا دیده و برگزینند، بنابراین خداوند جان و خرد برای شما رهبری برگزید تا زندگی کردن برابر آیین راستی را به هر دو گروه «نیکان و بدان» بیاموزم.
(یسنا – هات ۳۱ – بند ۲)

    پروردگارا، در پرتو فروغ مینوی به ما چه خواهی بخشید؟ آیا آن سعادتی که در پرتو راستی و پاکی به دست می‌آید و به همه وعده شده، کدام است؟ در مورد دانایان چه فرمانی رفته‌است؟ ای خداوند خرد مرا از تمام این حقایق آگاه ساز و با گفتار الهام‌بخش خود مرا روشن کن تا همه مردم را به آیین راستی راهنمایی کنم.
    (یسنا – هات ۳۱ – بند ۳)

پروردگارا؛ دو بخشش «رسایی و جاودانی» مردم را به فروغ معنوی و آگاهی درونی خواهد‌رسانید. در پرتو نیروی اراده، منش پاک، راستی و پاکی، عشق و ایمان به خدا، زندگانی پایدار و نیروی معنوی افزایش خواهد‌یافت. ای خداوند خرد، در پرتو این فروزگان بر دشمنان فیروزی توان یافت.
(یسنا – هات ۳۴ بند ۱۱)

    ای اهورامزدا شخص خردمند و هوشیار و کسی که با منش خویش حقیقت را درک می‌کند، از قانون ایزدی آگاه است و با نیروی معنوی از راستی و پاکی پشتیبانی می‌کند و گفتار و کردار خود را جز به راستی نخواهد آراست و در راه گسترش راستی گام برخواهد داشت. چنین شخصی نسبت به توای مزدا وفادار و شایسته‌ترین یار و یاور مردم به شمار خواهد‌رفت.
    (گاتاها- هات ۳۱ بند ۲۲)

اهورامزدا که از روی دانش و منش نیک بر جهان سروری می‌کند، در پرتو توان جاودانی خویش چنین الهام می‌بخشد: عشق و مهر پاک (آرمیتی) را که با اشای تابناک (پارسایی) یار و همگام است، برای شما برگزیده‌ام. بشود که از آن خود سازید.
(گاتاها- هات ۳۲ – بند ۲)

    گمراهان بت‌پرست همه از تبار و نژاد سیه‌دلان و کژ منشانند. کسانی که از آنها پیروی کنند و احترام گذارند آنها نیز از تبه‌کارانند.
    کردار فریبکارانه و ریاکاری‌های آنها از دروغ و خود ستایی سرچشمه گرفته‌است. از این رو در سراسر گیتی به بدنامی شناخته می‌شدند و مورد تنفرند.
    (گاتاها – هات ۳۲ – بند ۳)

شخص گناهکار و گمراه ممکن است چندی با کردار زشت خویش شهرت و آوازه‌ای به‌دست آورد ولی ای هستی بخش، تو از روی خرد و حکمت خویش همه چیز را آگاهی و نسبت به انگیزه هر کس داوری خواهی‌کرد. ای خداوند خرد به راستی در پرتو سروری آسمانی تو بیگمان آیین جاودانی اشا (پارسایی) و راستی همه‌جا حکم‌فرما خواهدگشت.
(گاتاها – هات ۳۲ – بند ۶ )

    آن‌گاه ترا مقدس شناختم ای مزدااهورا: هنگامی بود که ترا نخستین بار در کار آفرینش جهان ازلی دیدم. هنگامی بود که برای کردار و گفتار زشت، سزای زشت و از برای کردار و گفتار نیک، پاداش نیک در روزهای واپسین مقرر داشتی.

آن‌گاه ترا مقدس شناختم ای مزدااهورا: هنگامی بود که وهومن (فرشته نیک‌اندیشی و خرد) به سوی من شتافت و از من پرسید تو کیستی؟ پاسخ دادم منم زرتشت و تا به اندازه‌ای که تاب و توان دارم دشمن واقعی دروغ‌پرست و یار و یاور نیرومند دوستداران راستی خواهم بود و از این راه است که به کشور جاودانی بی‌کران تو توانم رسید و همیشه این چنین ترا ستاینده و سرودگو خواهم بود ای مزدا.

    آن‌گاه ترا مقدس شناختم ای مزدااهورا: هنگامی بود که وهومن به سوی من آمده و من نخستین بار از آیین تو تعلیم یافتم. هرچند که رسالت من در میان مردمان مایه رنج من باشد، اما به جا می‌آورم زیرا تو آن را بهترین دانستی.
    (یسنا – هات ۴۳)

ای خداوند خرد- آسایش و خوشی‌های زندگی که بوده و هست و خواهد‌بود همه از تست، پروردگارا؛ از روی مهر و کرم خویش آنها را به ما ارزانی دار و از پرتو منش پاک و نیروی معنوی و راستی و درستی ما را با خوشبختی جاودانی همقرین ساز. (یسنا- هات ۳۳ بند ۱)

    ای پروردگارا؛ برای برخورداری از شادمانی و خوشبختی مرا توانایی ببخش تا با نیروی معنوی و منش پاک و مهرورزی به دیگران و دلی روشن به درک راستین تو نایل آیم. (یسنا هات ۳۳ بند ۱۳)

ای مزدا؛ رفتار و گفتارنیک و پرستش بی ریایی که از پرتو آنها مردم از بخشایش جاودانی و پارسایی و نیروی معنوی و رسایی برخوردار می‌گردند، همه را نخست به تو ای خداوند هستی‌بخش پیشکش می‌کنیم. (یسنا هات ۳۴ بند ۱)

    پروردگارا؛ مرد نیک‌اندیش و پارسایی که روانش با راستی همگام است تنها به تو می‌اندیشد و کردارنیک خود را به تو نیاز می‌کند. ای اهورامزدا بشود که نیایش‌کنان و سرود ستایش گویان به تو نزدیک شویم. ( یسنا – هات ۳۴ بند ۲ )

ایدون من و روان آفرینش هر دو با احترام و دست‌های برافراشته اهورا مزدا را ستایش کرده و از او خواستاریم که هرگز به نیکوکاران و پارسایان و رهبر آنها گزندی نرسد و از هجوم دشمنان و بدکاران در امان باشند. (یسنا – هات ۲۹ بند ۵)

    ای اهورا از آن تواست عشق و مهرورزی، از تواست خرد مینوی جهان آفرین، ای خداوند جان توبه بندگان خویش نیروی اختیار نیک و بد بخشیدی تا این که راهی برگزینند که راهنمای دانا بدان گرویده و یا آن که رهبر ناراست و غیر واقعی نشان داده‌است!؟
    (یسنا – هات ۳۱ بند ۹)

ای خداوند هنگامی که در روز ازل جسم و جان آفریدی و از منش خویش نیروی اندیشیدن و خرد بخشیدی، زمانی که به تن خاکی روان دمیدی و به انسان نیروی کار کردن و سخن گفتن و رهبری کردن عنایت فرمودی، خواستی تا هر کسی به دلخواه خود با کمال آزادی راه زندگی خود را برگزیند. (یسنا – هات ۳۱ بند ۱۱)

    دانا باید از دانش خویش نادان را آگاه سازد، نشاید بیش از این نادان گمراه بماند.
    (یسنا – هات ۳۱ بند ۱۷ )

ای اهورا به روان جهان تاب و توانایی بخش، از راستی و پاک منشی نیرویی برانگیز که آشتی و آسایش در جهان برقرار شود. آری ای مزدا من دریافتم که آن را توانی برانگیخت.
(یسنا – هات ۲۹ بند ۱۰ )

    کسی که پاسبان و نگهبان سعادت بشر است، کسی که همیشه بیدار و هوشیار، آفریدگان مزدا را پاسبانی می‌کند، کسی که خلق خدا را با دیده باز نگهبانی می‌کند، کسی که سراسر جهان را از تیرگی و ناآرامی با سلاح آخته پاسداری می‌کند، می‌ستاییم.
    (سروش یشت ها دخت)

ای اهورامزدا من که زرتشت هستم از تو درخواست می‌کنم که به من و روان آفرینش تاب و توانایی بخشی از پرتو راستی و پاک‌منشی بتوانیم آرامش و آسایش جهان را فراهم سازیم. (آن‌گاه روان آفرینش رهبری اشوزرتشت را پذیرفته گوید) بنابراین ای مزدا با خواسته‌ات خشنود و خورسندم و زرتشت را به عنوان شایسته‌ترین مرد به رهبری خود می‌پذیرم.
یسنا ۲۹ بند ۱۰

    آن‌گاه زرتشت می‌گوید: ای مزدا به من نیروی راستی و پاک‌منشی و شجاعت روحی عطا فرما تا مردم جهان و انجمن موبدان مرا به آسانی بپذیرند و جهانیان تعلیم مرا دریابند. برای این کار تنها چشم امیدم به یاری و پشتیبانی توست.
    یسنا ۲۹ بند ۱۱

با دست‌های برافراشته به سوی تو ای مزدا و با فروتنی کامل پیش از همه چیز خواستارم که بهره‌ای از خرد مقدس خود را به من عطا فرمایی تا به همراهی درستی کردار و ضمیر پاک بتوانم خوشبختی روان آفرینش (همه جهانیان) را فراهم سازم.
یسنا ۲۸ بند ۱

    ای اهورامزدا بشود که با اندیشه‌نیک به تو نزدیک شوم و با پیروی از قانون اشا به ارزش‌های مادی و معنوی خود پی برم تا بدین‌وسیله دین‌داران را به سرای روشنی و خرمی و زندگی نیک هر دو جهان رهبری کنم.
    یسنا ۲۸ بند ۲

من این سرودهای ستایش خود را آن سان که پیش ازین کسی نسروده نثارت می‌کنم ای اهورا – ای روان راستی و ای نیک‌اندیش واقعی- از تو درخواست می‌کنم تا در جهان نیروی فناناپذیر معنوی تجلی نماید. اینک که تو را با ستایش خود فرا‌می‌خوانم بسویم شتاب و مرا از خوشبختی و کامیابی واقعی برخوردار ساز.
یسنا ۲۸ بند ۳

    هنگامی که با منش پاک ترا با سرودهای ستایش فرامی‌خوانم آگاهم که مرا برای رهبری روان مردم جهان گماشته‌ای و از پاداشی که تو ای مزدا اهورا برای کردار‌نیک می‌بخشی خبر دارم و آماده‌ام تا زمانی که مرا تاب و تواناییست به مردم بیاموزم که به سوی راستی راه پویند.
    یسنا ۲۸ بند ۴

• ای مزدا به سوی من آی و مرا از بخشش منش پاک و راستی برخوردار ساز تا به وسیله آموزش آیین مقدست گمراهان و بدکاران را به راه راست رهبری کنم و بر دشمنی بدخواهان چیره شوم.
یسنا ۲۸ بند ۶

    • ای اهورامزدا مبادا هرگز کار ناشایستی از من سرزند که مورد خشم تو قرار گیرم. ای راستی و ای اصل پاک منشی پیوسته می کوشم تا تورا بستایم. ای کسی که آرزوهای ما را بر می‌آوری، تو را از ته دل درود می‌گویم، چه می‌دانم نمازی که از روی ایمان و اعتقاد کامل انجام شود به درگاهت پذیرفته خواهدشد، ای کسی که امید بهشت ما به سوی تواست.
    یسنا ۲۸ بند ۹

• چون از راه نیایش درست می‌توان به خدا که اصل راستی و پاک منشی است دست یافت، پس ای اهورامزدا با نیروی خرد و کلام خویش مرا آگاه فرما که در روز نخست این آفرینش چگونه صورت هستی به خود گرفت.
یسنا ۲۸ بند ۱۱

    • اینک از برای کسانی که خواستار شنیدن حقیقت هستند سخن می‌گویم. این گفتار از سوی اهورامزدا سرچشمه راستی و نیک‌اندیشی است و هر که دانا و هواخواه راستی باشد باید به آن گوش کند، زیرا تنها با پیروی آن می‌توان به سرای درخشان فردوس راه یافت.
    یسنا ۳۰ بند ۱

ای مردم گفتارنیک دیگران را بشنوید و با اندیشه روشن در آن بنگرید و میان نیک و بد را خود داوری کنید. زیرا پیش از این که فرصت از دست برود، هر مرد و زن باید به شخصه راه خود را برگزینند. بشود که به یاری خرد اهورایی در گزینش راه نیک کامروا شد.

    ای مزدا، هنگامی که تو را با نیروی خرد و اندیشه ژرف جستجو کردم و با دیده دل به تو نگریستم، دریافتم که تویی سرآغاز و سرانجام همه چیز. تویی سرچشمه خرد و اندیشه و تویی آفریننده راستی و تویی داور نیک همه کردار مردمان جهان.
    یسنا ۳۱ بند ۸

کسانی که از روی رسایی اندیشه و کردارنیک خود به اهورامزدا گروند، از بخشش کمال واقعی و جاودانی و راستی و پاک منشی و نیروی معنوی برخوردار شوند. چنین کسانی از دوستان و هواخواهان اهورا به شمار خواهند آمد.
یسنا ۳۱ بند ۲۱

    ای مزدا هنگامی که در روز نخست با خرد خویش به کالبد ما جان بخشیدی و به ما نیروی اندیشه و قوه تمیز نیک از بد دادی، از آن روزها در تن خاکی ما جان و روان دمیدی و به ما اراده و نیروی گفتار و کردار ارزانی داشتی، خواستی که هرکس بنا به اراده خود و با آزادی کامل راهی را که خود صلاح می‌داند، برگزیند.
    یسنا ۳۱ بند ۱۱

نیکی پاداش گزینندگان راه نیک و بدی پادافره گزینندگان راه بد است. از این دو راه آن که نیک اندیش و در پیشبرد نیکی کوشا است راه رستگاری را اختیار کند و آن کسی که بداندیش و کاهل و تن پرور است، راهی را بر می‌گزیند که جز از رنج و سختی بهره‌ای نبرد.
یسنا ۳۱ بند ۱۰

    ای اهورامزدا تویی آفریننده جهان مادی و خرد مینویی و تویی که به مردم جهان اختیار انتخاب راه نیک و بد دادی تا بنا به میل خود یا به سوی رستگاری شتابند یا به گمراهی گرایند.
    یسنا ۳۱ بند ۹

ما خواستاریم از زمره کسانی باشیم که جهان را به سوی پیشرفت و آبادانی و مردم را به سوی راستی و پارسایی رهنمایند. بشود که مزدا ما را یاری فرماید تا با نیروی اندیشه و دل (عقل و عاطفه) به سرچشمه دانایی پی بریم.
یسنا ٣٠ بند ٩

    هنگامی که کیفر اهورایی برای گناهکاران فرا رسد و بدان به کیفر زشت خود رسند، جهان را نیروی پاک‌منشی فرا خواهد گرفت. آن‌گاه با پیروی راه ایزدی در پایان، بدی به دست نیکی شکست خواهد خورد و دروغ به بند راستی در خواهد آمد.
    یسنا ٣٠ بند ٨

هنگامی که بدکرداران به سزای زشت خود رسند، آن‌گاه از کردار خود پشیمان می‌شوند و اندیشه و دل آنان به سوی نیکی خواهد گرایید. آن‌گاه اشا و خرد پاک به یاری آنان می‌شتابد و در پیمودن راه درست به آنان کمک خواهند کرد.
یسنا ٣٠ بند ١٠

    ای مردم اگر از قانون ازلی که مزدا برقرار داشته آگاه می‌شدید و از خوشی و پاداش نیک راستی و رنج و پادافراه زشت کژی در این جهان و سرای دیگر باخیر می‌شدید، آن‌گاه کاری می‌کردید که همیشه روزگارتان به خوشی بگذرد.
    یسنا ٣٠ بند ١١

از آن‌جایی که برگزیدن بهترین راه برای مردم کار دشواریست، من که زرتشت هستم برای رهبری شما برگزیده شده‌ام. رهبری که اهورامزدا گواه راستی و درستی گفتار اوست. باشد که همه برابر آیین مقدس مزدا زندگی کنیم.
یسنا ٣١ بند ٢

    روان آفرینش ( یا روح مردمان جهان ) پیش از پیدایش اشوزرتشت از خرابی وضع جهان به درگاه خداوند به دادخواهی برخاسته گفت: پروردگارا برای چه مرا آفریدی؟ چرا به من پیکر هستی بخشیدی ؟ ستم و ستیزه و خشم و زور مرا به ستوه در آورده و برای من به جز تو پشت و پناهی نیست. از تو درخواست می‌کنم که برایم نجات بخشی فرستی تا زندگانی آسوده و خرمی‌به من بخشد.
    یسنا ٢٩ بند ١

ای مزدا؛ تو خود از همه بهتر می‌دانی که در گذشته چه کارهای ناشایستی از بدکاران و هواخواهان آنان سرزده است یا در آینده سرخواهد زد. پس برای این ماموریت بزرگ، یعنی رستگاری مردمان، اراده تو برهر که تعلق گیرد بدان خشنود و خرسندم .
یسنا ٢٩ بند ۴

    بنابراین من که روان آفرینش هستم با دست های برافراشته از تو خواستارم که مبادا هرگز نیکوکاران دچار رنج و آزار شوند و به پارسایان و کارگران درست کار از سوی بدخواهان رنج و آسیب رسد، یا بر آن ها چیره شوند.
    یسنا ٢٩ بند ۵

آنگاه اهورامزدا که همه چیز را از خرد خویش در می‌یابد، خطاب به روان آفرینش گفت. چون تو درخواست نجات دهنده ای کرده ای که مردم گیتی را وا دارد تا از روی قانون داد و راستی رفتار کنند، ازین روی من فره وهر زرتشت را برای رهبری جهان بر می‌گزینم.
یسنا ٢٩ بند ۶

    پس مزدای پاک کلام الهام بخش خود را به صورت سرودهای اوستایی که فرمان هایش سراسر بر راستی و درستی استوار است، از برای رستگاری جهانیان به زرتشت سپرد و او را مامور رهبری مردم جهان ساخت.( آنگاه روان آفرینش پرسید) پس ای اهورامزدا چنین رهبر نیک منش را چه وقت برای رستگاری من خواهی فرستاد؟
    یسنا ٢٩ بند ٧

( اهورامزدا پاسخ می‌دهد) یگانه کسی که آیین مقدس را پیروی کرده و اندیشه راستین خواهد گستراند، زرتشت اسپنتمان است. پس برای پیشبرد کارش ما به او زبانی سخنور و گفتاری دلپذیر خواهیم بخشید.
یسنا ٢٩ بند ٨

    آنگاه زرتشت گوید: ای مزدا به من نیروی راستی و پاک منشی و شجاعت روحی عطا فرما تا مردم جهان و انجمن موبدان مرا به آسانی بپذیرند و جهانیان تعلیم مرا دریابند . برای این کار تنها چشم امیدم به یاری و پشتیبانی توست.
    یسنا ٢٩ بند ١١

بنابراین از همان آغاز هر کسی خواه طرفدار راستی یا دروغ، خواه دانا یا نادان بنابر ندای دل و اندیشه خود عقیده خود را ابراز و آشکار می‌سازد؛ ولی در عین حال خرد مقدس پیوسته آماده است تا آنان را که در انتخاب راه سرگردان و در شک و تردیدند ، راهنمایی کند.
یسنا ٣١ بند ١٢

    اهورامزدا از هر کار آشکار و نهان مردم آگاهست ؛ گناهان کوچک و بزرگ همه را با دیده‌گان روشن‌بین خود می‌بیند و پیوسته‌همه کارها را برابر قانون ابدی خویش پاداش و جزا می‌دهد.
    یسنا ٣١ بند ١٣

تنها اهورامزداست که کیفر کارهای مردم را در گذشته و حال و آینده به درستی خواهد داد. چه او برای هرکار نیک یا بدی پاداش و سزایی مقرر داشته است و حساب همه کارها را در روز واپسین منظور خواهد داشت.
یسنا ٣١ بند ١۴ و ١۵

نگهد اری و نگهبانی از محیط زیست

نگهد اری و نگهبانی از محیط زیست http://goler30.blogfa.com
در هات 32 بند 10 از گات‌ها برای نگهداشت (حفاظت) محیط زیست به عنوان یکی از بایسته‌های دینی بسیار سفارش شده است. در همه نامه‌های دینی زرتشتیان نیز پدیده‌های سودمند و زندگی بخش گرامی داشته شده, پاک نگهداشتن آنها را یکی از بایسته‌های دینی به شمار آورده‌اند. در پایان به این نکته اشاره می‌شود که: پیام اشوزرتشت سرشار ازمهر و امید و شادمانی و خوشبینی است.
+ نوشته شده در  چهارشنبه هجدهم فروردین 1389ساعت 15:50  توسط رضا  |  آرشیو نظرات

سیزدهم فروردین ماه روز انس با طبیعت، آیینی سنتی در پیوند با طبیعت و زیباییهای بهار است و از دیرباز مردم ایران این روز را خارج از خانه و در دامن سبز و پاک طبیعت سپری می‌کنند.

این روز نمادین به تعبیری نقطه اوج ایام نوروزی است و خانواده‌ها در دامن دشتها و بوستانها به شکل عینی به کودکان خود درس "انس با طبیعت" را می‌آموزند تا همه با هم این ثروت ارزشمند را قدر نهند و ارج گذارند.

امروز دشتها و بوستانهای شهری، کوه و دشت، ییلاقات و اماکن تفریحی که به نوعی با سبزی سبزه، روشنایی آب و آبی آسمان پیوند دارد شاهد حضور پرشمار مردمانی است که آمده‌اند تا سیزدهمین روز از ماه فروردین را که نام دیرین "سیزده بدر" را بر خود دارد، در کنار مظاهر طبیعت سپری کنند.

سیزده بدر سنتی قدیمی است که با نوروز پیوندی ناگسستنی دارد و با آن عجین شده و درباره آنچه که در افواه مبنی بر نحوست سیزده شایع است، باید اشاره کرد که در متون باستانی هیچگاه سخن از ‪ ۱۳‬و نحوست آن به میان نیامده و چنین دیدگاهی به مروز در طول تاریخ در ذهن مردم جای گرفته است.

به همین منظور مردم برای راندن نحسی از خانه و کاشانه خود در کنار جویبارها و سبزه‌ها ساعاتی را به شادی می‌پردازند.

یکی از نویسندگان در خاطرات سالهای دورش از باور مردم درباره سیزده بدر می‌نویسد: روز سیزده بدر جایز نبود که برای دید و بازدید، به یک خانه رفت، هم صاحبخانه به فال بد میگرفت و می‌گفت نحوست را به خانه من آوردند و هم میهمان نمی‌خواست مبتلا به نحوست آن خانه شود.

به گفته وی ، "بنابراین روز سیزده مردم به صحرا می‌رفتند زیرا اعتقاد داشتند آنچه بلا در این سال بیاید، در همین روز مقدر و تقسیم می‌شود، پس خوب است که در شهر و خانه خود نباشند، شاید در تقسیم بلا، فراموش شده و از قلم بیافتند."
این باور به اعتقاد برخی پژوهشگران تاریخ بعد از دوران صفویه و آشنایی ایرانیان با باورهای غربی و اروپایی در ایران رواج پیدا کرده است.

هیچیک از کارشناسان و صاحبنظران هرگز به صراحت و قاطعیت ذکر نکرده‌اند که سیزده نوروز نحس است بلکه بالعکس قریب به اتفاق آنان روز سیزده نوروز را بسیار مسعود و فرخنده دانسته‌اند.

ابوریحان بیرونی منجم و ریاضیدان ایرانی معتقد است: روز سیزدهم که "تیر روز" نام دارد، نزد ایرانیان خجسته است. سیزدهم هر ماه شمسی یا به گفته وی "تیر روز"، مربوط به فرشته بزرگ و ارجمندی است که "تیر" نام دارد و در زبان پهلوی آن را "تیشتر" می‌نامند.

بر اساس باورهای یک کیش باستانی، این فرشته که مظهر بارندگی شناخته می‌شود در آسمانها به شکل اسب سپیدی در حال حرکت است و هرگاه با دیوی به نام "اپوش" بجنگد و برنده شود، سالی پر از سبزی و خرمی و باران در پیش است.

به همین علت ایرانیان قدیم روز سیزدهم فروردین به کنار سبزه‌ها و جویبارها می‌رفتند و به‌ویژه زنان که نماینده "آناهیتا" یعنی ایزدآب هستند با نوازش سبزه‌ها و گره زدن آنها حمایت خود را از فرشته باران نشان می‌دادند و پیروزی او بر دیو خشکسالی را جشن می‌گرفتند.

این موضوع بیانگر صمیمیت و فرخندگی روز سیزده و نمادی دیگر از شکرگزاری و حق شناسی ایرانیان به درگاه ایزد است زیرا روی آوردن آنان به دامان طبیعت نه به مفهوم دوری جستن آنان از زندگی و حقیقت آفرینش که به مفهوم ایجاد ارتباط با خالق و شناختی عمیق از قدرت اوست.

گره زدن سبزه، به نیت باز شدن گره دشواریها و برآورده‌شدن آرزوها، از جمله بیرون کردن نحسی است ضمن اینکه این باور رایج است که سبزه گره زدن دختران دم بخت، برای ازدواج و همسریابی شگون دارد.

فلسفه سبزه گره‌زدن در روز سیزدهم فرودین ریشه‌های تاریخی و افسانه‌ای دارد و با اسطوره آفرینش در ایران باستان مرتبط است.

در کتاب مجمل‌التواریخ چنین آمده است: پسر و دختری که "مشیه" و "مشیانه" نام دارند، روز سیزده نوروز با یکدیگر ازدواج کردند و در مدت ‪ ۵۰‬سال ‪ ۱۸‬فرزند از آنان بوجود آمد و در آن زمان، آن دو بوسیله گره زدن دو شاخه درخت، ازدواج خود را اعلام کردند.

این موارد در کتابهای "ملوک الارض و انبیاء"، "مروج الذهب" مسعودی (جلد دوم) و "آثارالباقیه" ابوریحان بیرونی نیز ذکر شده است.

این مراسم را بویژه دختران و پسران دم بخت انجام می‌دادند و امروز هم دختران و پسران برای بستن پیمان زناشویی نیت می‌کنند و علف گره می‌زنند.

این رسم در دوره سلسله کیانیان متروک شد ولی در زمان هخامنشیان دوباره احیا گردید و تا امروز باقی مانده است.

یک پژوهشگر تاریخ ایران باستان نیز معتقد است که سیزده بدر از نظر تاریخی یک "جشن زنانه" است.

به گفته دکتر "رضا مرادی قیاس‌آبادی" در افغانستان روز سوم یا سیزدهم فروردین را به نام "نوروز زنان" می‌شناختند و در آسیای میانه بویژه در نواحی "خوارزم" و "بخارا" در بعضی از جشن‌های نوروزی و از جمله سیزدهم فروردین زنان به طبیعت و آب بازی روی می‌آوردند و در "سنگسر"، "طبرستان" و "مازندران" دختران جوان به نامزدهای خود هدایایی تقدیم می‌کردند.

وی نتیجه‌گیری کرد: در مجموع چنین برآورد می‌شود که جشن سیزده بدر در اصل متعلق به زنان بود و زنان آن را برگزار می‌کردند.

این پژوهشگر تاریخ در مورد قدمت سیزده بدر با اشاره به "فقدان منابع و اسناد معتبر" گفت: در قدیمی‌ترین اسناد یعنی کتیبه‌های بابلی جشن نوروز را به نام "اکیتو" و در سومری به نام "زگو" می‌شناختند که در سیزدهمین روز از آغاز سال نو جشنی را در آغوش طبیعت برپا می‌کردند.

نحوست و ناخوشایند بودن عدد ‪ ۱۳‬و دوری جستن از آن، در بسیاری از کشورها و نزد بسیاری از ملل باوری کهن است. بعنوان مثال مسیحیان هیچگاه ‪ ۱۳‬نفر یکجا بر سر یک سفره غذا نمی‌خورند، در باور اعراب هم سیزدهمین روز هر ماه ناخوشایند است.

شباهتی میان سیزده بدر و برخی از رسم‌های کاتارها( بازمانده مانویان در اروپا) نیز جالب توجه است. کاتارها در روز "عید پاک" (که برخی از سال ها به روز سیزده فروردین نزدیک است) از خانه بیرون می‌آمدند و روز را در دامن صحرا و کنار کشتزار می‌گذراندند و برای ناهار خود تخم مرغ می‌بردند در این روز پنهان کردن تخم مرغ در گوشه و کنار و پیدا کردن آنها سرگرمی کودکان بود.

شباهت دروغهای روز اول آوریل، با شوخی‌های سیزده بدر نیز قابل توجه است. روز اول آوریل، هر چهار سال یکبار مصادف با روز سیزده فروردین است پیشینه و انگیزه برگزاری سیزده بدر، هر چه باشد، در همه شهرها و روستاها و عشیره‌های ایران، سیزدهمین روز فروردین سنتی است که باید از خانه بیرون آمد و به باغات و کشتزارها روی آورد تا به اصطلاح نحسی روز سیزده را بدر کرد.

در فرهنگ اساطیر برای رسوم سیزده بدر، معانی جالبی ذکر شده است: شادی و خنده در این روز به معنای فروریختن اندیشه‌های تیره و پلید، روبوسی نماد آشتی و به منزله تزکیه و خوردن غذا در دشت نشانه فدیه گوسفند بریان است.

همچنین به آب انداختن سبزه‌های تازه رسته نشانه تقدیم هدیه به ایزد آب یا "آناهیتا"، گره زدن سبزه برای باز شدن بخت و تمثیلی برای پیوند زن و مرد برای تسلسل نسلها و برگزاری مسابقات به ویژه اسب دوانی یادآور جدال ایزد باران و دیو خشکسالی است.

جایگاه سیزده بدر در باور همگانی کماکان اینچنین است که چنانچه خانواده‌ای نتواند به علتی تمام روز را به باغ و صحرا برود، به ویژه با توجه به مشکلات و دگرگونی شهرهای امروزی، برای ساعاتی هم که شده باشد هر قدر هم مختصر، "برای گره زدن سبزه و بیرون کردن نحسی سیزده" به باغات اطراف شهر یا گردشگاههای عمومی می‌روند.

فراوانی و ازدحام مردم و خودروها و دیگر انواع خودروهای موتوری و نیز وسعت شهرها، باعث شده که خانواده‌ها هر سال مسیر طولانی تری را برای روز "سیزده بدر" طی کنند تا سبزه و کشتزاری بیابند.

بهرحال مردم با حضور در نقاط زیبا و آرام، می‌کوشند همه سختیها و ناملایمات سال گذشته را به فراموشی بسپارند و با باطل کردن نحوست این روز، امیدوار می‌شوند که سال جدید با محبت، صفا و دوستی آغاز شود و تا پایان استمرار داشته باشد.