نگهد اری و نگهبانی از محیط زیست

نگهد اری و نگهبانی از محیط زیست http://goler30.blogfa.com
در هات 32 بند 10 از گات‌ها برای نگهداشت (حفاظت) محیط زیست به عنوان یکی از بایسته‌های دینی بسیار سفارش شده است. در همه نامه‌های دینی زرتشتیان نیز پدیده‌های سودمند و زندگی بخش گرامی داشته شده, پاک نگهداشتن آنها را یکی از بایسته‌های دینی به شمار آورده‌اند. در پایان به این نکته اشاره می‌شود که: پیام اشوزرتشت سرشار ازمهر و امید و شادمانی و خوشبینی است.
+ نوشته شده در  چهارشنبه هجدهم فروردین 1389ساعت 15:50  توسط رضا  |  آرشیو نظرات

سیزدهم فروردین ماه روز انس با طبیعت، آیینی سنتی در پیوند با طبیعت و زیباییهای بهار است و از دیرباز مردم ایران این روز را خارج از خانه و در دامن سبز و پاک طبیعت سپری می‌کنند.

این روز نمادین به تعبیری نقطه اوج ایام نوروزی است و خانواده‌ها در دامن دشتها و بوستانها به شکل عینی به کودکان خود درس "انس با طبیعت" را می‌آموزند تا همه با هم این ثروت ارزشمند را قدر نهند و ارج گذارند.

امروز دشتها و بوستانهای شهری، کوه و دشت، ییلاقات و اماکن تفریحی که به نوعی با سبزی سبزه، روشنایی آب و آبی آسمان پیوند دارد شاهد حضور پرشمار مردمانی است که آمده‌اند تا سیزدهمین روز از ماه فروردین را که نام دیرین "سیزده بدر" را بر خود دارد، در کنار مظاهر طبیعت سپری کنند.

سیزده بدر سنتی قدیمی است که با نوروز پیوندی ناگسستنی دارد و با آن عجین شده و درباره آنچه که در افواه مبنی بر نحوست سیزده شایع است، باید اشاره کرد که در متون باستانی هیچگاه سخن از ‪ ۱۳‬و نحوست آن به میان نیامده و چنین دیدگاهی به مروز در طول تاریخ در ذهن مردم جای گرفته است.

به همین منظور مردم برای راندن نحسی از خانه و کاشانه خود در کنار جویبارها و سبزه‌ها ساعاتی را به شادی می‌پردازند.

یکی از نویسندگان در خاطرات سالهای دورش از باور مردم درباره سیزده بدر می‌نویسد: روز سیزده بدر جایز نبود که برای دید و بازدید، به یک خانه رفت، هم صاحبخانه به فال بد میگرفت و می‌گفت نحوست را به خانه من آوردند و هم میهمان نمی‌خواست مبتلا به نحوست آن خانه شود.

به گفته وی ، "بنابراین روز سیزده مردم به صحرا می‌رفتند زیرا اعتقاد داشتند آنچه بلا در این سال بیاید، در همین روز مقدر و تقسیم می‌شود، پس خوب است که در شهر و خانه خود نباشند، شاید در تقسیم بلا، فراموش شده و از قلم بیافتند."
این باور به اعتقاد برخی پژوهشگران تاریخ بعد از دوران صفویه و آشنایی ایرانیان با باورهای غربی و اروپایی در ایران رواج پیدا کرده است.

هیچیک از کارشناسان و صاحبنظران هرگز به صراحت و قاطعیت ذکر نکرده‌اند که سیزده نوروز نحس است بلکه بالعکس قریب به اتفاق آنان روز سیزده نوروز را بسیار مسعود و فرخنده دانسته‌اند.

ابوریحان بیرونی منجم و ریاضیدان ایرانی معتقد است: روز سیزدهم که "تیر روز" نام دارد، نزد ایرانیان خجسته است. سیزدهم هر ماه شمسی یا به گفته وی "تیر روز"، مربوط به فرشته بزرگ و ارجمندی است که "تیر" نام دارد و در زبان پهلوی آن را "تیشتر" می‌نامند.

بر اساس باورهای یک کیش باستانی، این فرشته که مظهر بارندگی شناخته می‌شود در آسمانها به شکل اسب سپیدی در حال حرکت است و هرگاه با دیوی به نام "اپوش" بجنگد و برنده شود، سالی پر از سبزی و خرمی و باران در پیش است.

به همین علت ایرانیان قدیم روز سیزدهم فروردین به کنار سبزه‌ها و جویبارها می‌رفتند و به‌ویژه زنان که نماینده "آناهیتا" یعنی ایزدآب هستند با نوازش سبزه‌ها و گره زدن آنها حمایت خود را از فرشته باران نشان می‌دادند و پیروزی او بر دیو خشکسالی را جشن می‌گرفتند.

این موضوع بیانگر صمیمیت و فرخندگی روز سیزده و نمادی دیگر از شکرگزاری و حق شناسی ایرانیان به درگاه ایزد است زیرا روی آوردن آنان به دامان طبیعت نه به مفهوم دوری جستن آنان از زندگی و حقیقت آفرینش که به مفهوم ایجاد ارتباط با خالق و شناختی عمیق از قدرت اوست.

گره زدن سبزه، به نیت باز شدن گره دشواریها و برآورده‌شدن آرزوها، از جمله بیرون کردن نحسی است ضمن اینکه این باور رایج است که سبزه گره زدن دختران دم بخت، برای ازدواج و همسریابی شگون دارد.

فلسفه سبزه گره‌زدن در روز سیزدهم فرودین ریشه‌های تاریخی و افسانه‌ای دارد و با اسطوره آفرینش در ایران باستان مرتبط است.

در کتاب مجمل‌التواریخ چنین آمده است: پسر و دختری که "مشیه" و "مشیانه" نام دارند، روز سیزده نوروز با یکدیگر ازدواج کردند و در مدت ‪ ۵۰‬سال ‪ ۱۸‬فرزند از آنان بوجود آمد و در آن زمان، آن دو بوسیله گره زدن دو شاخه درخت، ازدواج خود را اعلام کردند.

این موارد در کتابهای "ملوک الارض و انبیاء"، "مروج الذهب" مسعودی (جلد دوم) و "آثارالباقیه" ابوریحان بیرونی نیز ذکر شده است.

این مراسم را بویژه دختران و پسران دم بخت انجام می‌دادند و امروز هم دختران و پسران برای بستن پیمان زناشویی نیت می‌کنند و علف گره می‌زنند.

این رسم در دوره سلسله کیانیان متروک شد ولی در زمان هخامنشیان دوباره احیا گردید و تا امروز باقی مانده است.

یک پژوهشگر تاریخ ایران باستان نیز معتقد است که سیزده بدر از نظر تاریخی یک "جشن زنانه" است.

به گفته دکتر "رضا مرادی قیاس‌آبادی" در افغانستان روز سوم یا سیزدهم فروردین را به نام "نوروز زنان" می‌شناختند و در آسیای میانه بویژه در نواحی "خوارزم" و "بخارا" در بعضی از جشن‌های نوروزی و از جمله سیزدهم فروردین زنان به طبیعت و آب بازی روی می‌آوردند و در "سنگسر"، "طبرستان" و "مازندران" دختران جوان به نامزدهای خود هدایایی تقدیم می‌کردند.

وی نتیجه‌گیری کرد: در مجموع چنین برآورد می‌شود که جشن سیزده بدر در اصل متعلق به زنان بود و زنان آن را برگزار می‌کردند.

این پژوهشگر تاریخ در مورد قدمت سیزده بدر با اشاره به "فقدان منابع و اسناد معتبر" گفت: در قدیمی‌ترین اسناد یعنی کتیبه‌های بابلی جشن نوروز را به نام "اکیتو" و در سومری به نام "زگو" می‌شناختند که در سیزدهمین روز از آغاز سال نو جشنی را در آغوش طبیعت برپا می‌کردند.

نحوست و ناخوشایند بودن عدد ‪ ۱۳‬و دوری جستن از آن، در بسیاری از کشورها و نزد بسیاری از ملل باوری کهن است. بعنوان مثال مسیحیان هیچگاه ‪ ۱۳‬نفر یکجا بر سر یک سفره غذا نمی‌خورند، در باور اعراب هم سیزدهمین روز هر ماه ناخوشایند است.

شباهتی میان سیزده بدر و برخی از رسم‌های کاتارها( بازمانده مانویان در اروپا) نیز جالب توجه است. کاتارها در روز "عید پاک" (که برخی از سال ها به روز سیزده فروردین نزدیک است) از خانه بیرون می‌آمدند و روز را در دامن صحرا و کنار کشتزار می‌گذراندند و برای ناهار خود تخم مرغ می‌بردند در این روز پنهان کردن تخم مرغ در گوشه و کنار و پیدا کردن آنها سرگرمی کودکان بود.

شباهت دروغهای روز اول آوریل، با شوخی‌های سیزده بدر نیز قابل توجه است. روز اول آوریل، هر چهار سال یکبار مصادف با روز سیزده فروردین است پیشینه و انگیزه برگزاری سیزده بدر، هر چه باشد، در همه شهرها و روستاها و عشیره‌های ایران، سیزدهمین روز فروردین سنتی است که باید از خانه بیرون آمد و به باغات و کشتزارها روی آورد تا به اصطلاح نحسی روز سیزده را بدر کرد.

در فرهنگ اساطیر برای رسوم سیزده بدر، معانی جالبی ذکر شده است: شادی و خنده در این روز به معنای فروریختن اندیشه‌های تیره و پلید، روبوسی نماد آشتی و به منزله تزکیه و خوردن غذا در دشت نشانه فدیه گوسفند بریان است.

همچنین به آب انداختن سبزه‌های تازه رسته نشانه تقدیم هدیه به ایزد آب یا "آناهیتا"، گره زدن سبزه برای باز شدن بخت و تمثیلی برای پیوند زن و مرد برای تسلسل نسلها و برگزاری مسابقات به ویژه اسب دوانی یادآور جدال ایزد باران و دیو خشکسالی است.

جایگاه سیزده بدر در باور همگانی کماکان اینچنین است که چنانچه خانواده‌ای نتواند به علتی تمام روز را به باغ و صحرا برود، به ویژه با توجه به مشکلات و دگرگونی شهرهای امروزی، برای ساعاتی هم که شده باشد هر قدر هم مختصر، "برای گره زدن سبزه و بیرون کردن نحسی سیزده" به باغات اطراف شهر یا گردشگاههای عمومی می‌روند.

فراوانی و ازدحام مردم و خودروها و دیگر انواع خودروهای موتوری و نیز وسعت شهرها، باعث شده که خانواده‌ها هر سال مسیر طولانی تری را برای روز "سیزده بدر" طی کنند تا سبزه و کشتزاری بیابند.

بهرحال مردم با حضور در نقاط زیبا و آرام، می‌کوشند همه سختیها و ناملایمات سال گذشته را به فراموشی بسپارند و با باطل کردن نحوست این روز، امیدوار می‌شوند که سال جدید با محبت، صفا و دوستی آغاز شود و تا پایان استمرار داشته باشد.