آتشکده
نور یا آتش پرستش سو ،مفهومی غیر مادی ونماد جنبش ،خرد و روشنگری برای تشخیص خوب از بد است.آتشکده
نور یا آتش پرستش سو ،مفهومی غیر مادی ونماد جنبش ،خرد و روشنگری برای تشخیص خوب از بد است.سی سه ایزد زرتشتیان
در فرهنگ زرتشتی
هفت مرحله عرفان هفت امشاسپند به نامهای اورمزد -وهمن -اردیبهشت -سپندارمذ -شهریور -خرداد وامرداد میباشد
سه دی (دی به آذر -دی به مهر - دی به دین ) آفرینش بزرگ نام می گیرند
بیست و سه ایزد به نامهای هوم ایزد -برز ایزد-نیرو سنگ ایزد-آذر: آتش، فروغ آبان: آبها، هنگام آب -خور: آفتاب، خورشید -ماه: ماه -تیر: ستاره تیر، ستاره باران -گوش: جهان، هستی -دی بمهر: دوستی - مهر: دوستی، پیمان - سروش: فرمانبرداری -رشن: دادگری - فروردین: فروهر، نیروی پیشرفت - ورهرام: پیروزی -رام: رامش، شادمانی -باد: باد -دین: بینش درونی -ارد: خوشبختی، دارایی و خواسته -اشتاد: راستی -آسمان: آسمان -زامیاد: زمین - مانتره سپن:گفتار نیک - انارام: فروغ و روشنایی بی پایان
فهرست ایزدان ایرانی
| نام امروزی | نام اوستایی | نام پارسی باستان | نام پارسی میانه | شرح |
|---|---|---|---|---|
| ناهید | - | آناهیتا (Anāhitā) | آناهید (ANĀHĪD) | ایزدبانوی آب و باران و باروری است. «اَرِدوی سورا آناهیتا» (Arədvī Sūrā Anāhitā) ایزد معروف زرتشتی است که سورا بمعنای نیرومند و آناهیتا بمعنای ناآلوده (پاک و بی‌آلایش) است. همچنین آناهیتا همتای ایرانی آفرودیت، الههٔ عشق و زیبایی در یونان به شمار میرود. |
| مِهر | میثره (Miθra) | میترا (Mitra) | - | از کهن‌ترین ایزدان ایرانی و هندی پیش از ظهور زرتشت است. |
| ایندرا | - | - | - | ایزد جنگاوری. در اوستا برابر با دیو آمده است. |
| آذر | آتَر (ātar) | - | - | آتش. ایرانیان به چهار آخشیج (عنصر) آب، باد، خاک و آتش توجه بسیار داشتند و آنها را می‌ستودند. در این میان آتش بیش از سه‌دیگر این آخشیجها در میان ایرانیان جای داشت. |
| بهرام | ورثرَینه (Vərəθraγna) | - | وَرَهران (Warahrān) یا وَهران (Wahrān) | ایزد پیروزی. |
| وای | وایو (Vāyu) | - | - | ایزد باد. |
| تیر | تیشتریه (Tishtrya) | - | تیشتر (Tishtar) | ایزد نگهبان باران |
| هوم | هئومه (Haoma) | - | - | نام نوعی شراب که که به ویژه در میان روحانیان ایرانی پیش از دوران زرتشت به کار میرفت. |
 |
این یک نوشتار خُرد پیرامون ایران است. با گسترش آن به ویکی‌پدیا کمک کنید. |
واژگان و مفاهیم هم‌ریشه در ادیان هندوایرانی
فهرست زیر واژگان و مفاهیم هم‌ریشه را در ادیان هندوایرانی نشان می‌دهد که از راه تحلیل زبان‌شناسی در ریگ‌ودا و اوستا گردآوری شده‌است.
| واژهٔ هندوایرانی | واژهٔ ودایی | واژهٔ اوستایی | معنی مشترک |
|---|---|---|---|
| *اَپ (ap) | آپ (āp) | آپ (āp) | "آب،" آپاس (āpas) "آبها" |
| آپام نپات (Apām Napāt) | آپام نپات | "سرچشمهٔ آبها" | |
| *اَریامَن (aryaman) | اریامن | ائیریامن | "رامش‌دهندهٔ آریایی‌ها" |
| *رتا (rta) | رتا (rta) | اَشَه/اَرتَه (asha/arta) | "راستی و درستی" |
| *اَثَر-وَن- (athar-van-) | اَثَروَن | اَثرَوُوَن (āϑrauuan) | "پیشوا"؛ با واژهٔ اوستایی آذر (-ātar) بمعنای "آتش" اشتباه نشود.[۱] |
| *اَزی (azi) | اَهی | اَژی | "اژدها، مار"، "افعی" |
| *دَیوا (daiva) | دیوا | دَئیووَه (daēuua) | نام خدا یا ایزد نزد اقوام هندوایرانی |
| *مَنو (manu) | مَنو | مَنو | "بشر، انسان" |
| *می-ترا- (mi-tra-) | میترا | میثرَه (Miθra) | "سوگند، عهد و پیمان" |
| *اَسورا (asura) | اسورا | اهوره | نام خدا یا ایزد نزد اقوام هندوایرانی |
| *سَروَتات (sarvatāt) | سَروَتات | هَئورووَتات (Hauruuatāt) | "بی عیب و نقص"، "فرآراستگی"؛ هَئورووَتات در فارسی امروز، خرداد که نام سومین ماه از سال خورشیدی است. |
| *سَرَس-وَنتِ-یه (saras-vnt-ih) | سَرَسوَتی | هَرَخوائیتی (Haraxᵛaitī) (اَرِدوی سورا آناهیتا) | رودی بحث‌انگیز (معمولا افسانه‌ای پنداشته می‌شود)، ایزد رودخانه |
| *سو-مَه- (sau-ma-) | سوما (soma) | هَئومَه (haoma) | نام درختی است. |
| *سوَ(ه)ر- (sva(h)r-) | سوَر | هوَر، خوَر | آفتاب، خورشید؛ هم‌ریشه با واژهٔ یونانی هِلیوس، لاتین sol |
| *ور-ترَه- (vr-tra-) | ورتره- (Vrtra-) | ورثرَه (vərəθra) (مقایسه شود با ورثرَینَه (Vərəθraγna)) | "رهگیر"؛ ورثرینه همان بِهرام در فارسی امروز است. |
| *یاما (yama) | یاما | ییمَه (Yima) | پسر ایزد آفتاب ویوَسوَنت/ویووَه‌هووَنت Vivasvant/Vīuuahuuant، همان جمشید پادشاه پیشدادی |
| *یج-نا- (yaj-na-) | یجنا | یسنه، خویشاوند است با: یَزَتَه | "پرستش، قربانی، نذر" |
