منطقه فارس

استان فارس
 
منطقة فارس از قدیمیترین مراکز تمدن ایران است، فارس در کتیبه‌های هخامنشی به‌صورت پارسه و در یونانی پرسیس که معرب آن فارس است آمده است، یونانیان پرسیس را که تنها نام آن ایالت بوده اشتباها بر تمام ایران اطلاق می‌کردند که تا این اواخر هم اروپائیان در این اشتباه باقی مانده بودند.پارسیها مردمانی آریایی‌نژاد بودند که تاریخ آمدنشان به این سرزمین روشن نیست، همین اندازه از بیانات پادشان آشور استنباط می‌شود که پارسیها نیز مانند مادها مدتهای مدید تحت تسلط آشوریها بوده‌اند و در اطراف دریاچة ارومیه یا در کرمانشاهان کنونی سکونت داشته‌اند و بدها به احتمال زیاد در حدود سال 700 ق.م رهسپار نواحی جنوبی ایران شده‌اند و در سرزمین فارس اقامت گزیدند و مطابق نوشته‌های آشوریان مرکز حکومت آنها پارسوماش نامیده شد و باز هم دست‌نشاندة آشور بودند، سپس از تحت تبعیت آشور خارج شده تابع مادیها شدند. بنا به گفتة هرودوت پارسیها به شش طایفه شهرنشین و ده‌نشین و چهار طایفه چادرنشین تقسیم می‌شدند و خانوادة هخامنشی از نجیب‌ترین طایفة پارسی یعنی طایفة پاسارگادیها بود ولیکن نویسندة مذکور ذکری از دو شعبه بودن این سلسله به‌میان نیاورده است ولی به استناد اسناد و مدارکی‌که از حفریات شوش به‌دست آمده و آثاری که از بابلیها به‌جای مانده حاکی از آنند که کوروش در ایلام و انزان سلطنت داشته است، توضیح آنکه بعد از هخامنش که سرسلسلة این دودمان است پسر او چیش‌پش (675-740 ق.م) پادشاه پارس و انزان بوده، بعد از درگذشت وی سلسلة هخامنشی به دو شعبه تقسیم شده است؛ یک شعبه در پارس و شعبه دیگر در ایلام و انزان سلطنت کرده‌اند، در سال 553 ق.م کوروش اول پادشاه انشان علیه ایخ‌توویگو پادشاه ماد قیام کرد و به ماد لشکر کشید و در سال 550 ق.م همدان را به تصرف خود درآورد و به دوران فرمانروایی سلسلة ماد پایان داد، پس از این پیروزی همة قبایل پارس او را به شاهی شناختند، از این تاریخ است که بعد از اتحاد ماد و پارس دولتی بزرگ به‌وجود می‌آید که بانی آن کوروش موسس سلسله هخامنشی است (559-529 ق.م) که تا درگذشت داریوش سوم (331 ق.م) قریب 219 سال در ایران سلطنت کرد. سلسلة هخامنشی توسط اسکندرمقدونی منقرض شد، مرگ ناگهانی اسکندر در سال 322 ق.م وضع حکومت او را آشفته کرد، هنوز جسدش سرد نشده بود که سرداران وی به جان هم افتادند و سرانجام در سال 312 ق.م سلطنت بر سرزمین ایران نصیب سلوکوس شد، او و پسرش آنتیوخوس‌اول کوشیدند که تمدن یونان را وارد ایران کنند، برای نیل به این هدف مبادرت به‌بنای شهرهایی در ایران از جمله در پارس کردند و عده‌ای از یونانیان را در این شهر ساکن کردند با این همه در همین ایام در ناحیة استخر سلسله‌ای محلی که در تاریخ به سلسله پادشاهان روحانی معروف است روی‌کار آمد که از سال 250 ق.م به‌بعد بر سکه‌های آنها که دارای خط پهلوی آرامی‌است قیافه‌های ایرانی و نقش اهورامزدها و نقش آتشدان و پرچم ایرانی مشاهده می‌شود، این سلسله را آثرپاتا می‌نامند که وظیفة مهم آن حفظ و نگهداری آتشکده‌ها و اداره کردن مغها بوده مع‌ذلک پارس تا زمان آنتیوخوس چهارم جزو قلمرو سلوکی بود، هنگامی‌که وی در سال 164 ق.م درگذشت پارس استقلال یافت هرچند شاهان پارس در دورانی که سلاطین اشکانی صاحب قدرت بودند از آنها اطاعت می‌کردند با وجود این پارس هرگز ضمیمة متصرفات اشکانیان نشد، از سلاطین پارس سکه‌هایی به دست آمده که تقریبا اسامی‌تمام پادشاهان محلی را می‌توان از روی آن سکه‌ها به دست‌ آورد، سلاطین پارس نفوذ و قدرت خود را بر سواحل کارمانیا (کرمان) و سواحل عربستان بسط دادند، از روایات مربوط به اردشیر اول چنین مستفاد می‌شود که در زمان وی پارس به چند ناحیه کوچک تقسیم می‌شده است، با توجه به نقوش سکه‌های این زمان چنین می‌توان نتیجه گرفت که از تمدن یونانی اثر قابل‌توجهی در پارس باقی نمانده بود و دین غالب با آداب و سنن مربوط به‌خود دین زردشتی بوده است و لاغیر.در سال 17 ه.ق مقارن با خلافت عمر خلیفة دوم علاءبن‌حضرمی‌حاکم بحرین یکی از سرداران خود را مامور فتح فارس گردنید لیکن از حاکم ایرانی فارس شکست خورد، دیری نپائید که چندتن از سرداران اسلام از جمله عتبت‌بن‌غزوان و احنف‌بن‌قیس و عثمان‌بن‌ابی‌العاص و ابوموسی‌اشعری هریک به نوبة خود به پارس لشکر کشیدند، هرچند بر فارس استیلا یافتند با این همه در بعضی نواحی متصرفی اغلب اوقات مردم علیه تسلط آنها سر به شورش بر می‌داشتند به‌همین علت در اخبار مربوط به حوادث آن ایام چند تاریخ برای تصرف یک ناحیه دیده می‌شود، ظاهرا پس از اینکه در سال 28 ه.ق استخر و در همین سال فیروز‌آباد به تصرف مسلمانان درآمد تمامی‌فارس ضمیمة متصرفات مسلمانان گردید، مالیات این استان ابتدا بالغ بر 33 هزار درهم تعیین گردید ولیکن در زمان خلافت متوکل (232-247 ه.ق) خلیفة عباسی به 35 هزار درهم رسید.مسلمانان تقسیم ایالت فارس را به پنج ولایت که هرکدام را یک کوره می‌گفتند از ساسانیان به ارث بردند و این تقسیم‌بندی تا حملة مغولان برجای بود، پنج کورة فارس عبارت بودند از:
1. کورة اردشیر‌خوره که مرکز آن شیراز بود؛
2. کورة شاپورخوره که مرکز آن شاپور بود؛
3. کورة ارجان که مرکز آن به همین نام بود؛
4. کورة استخر که مرکز ان پرس‌پلیس بود؛
5. کورة دارابجرد که مرکز آن شهری به همین نام بود.
کورة استخر مشتمل برتمام نواحی شمالی فارس و مرکز آن شهر استخر بود، اعراب نام استخر را برشهری اطلاق کردند که در دورة ساسانیان یونانیان به آن پرس‌پلیس می‌گفتند. این شهر در کنار رودخانة پلوار به فاصلة چند میل بالای محل اتصال آن به رودخانه کر که تا مغرب خرابه‌های کاخ بزرگ هخامنشیان فاصلة زیادی نداشت واقع شده بود. در داستانهای ایرانی بنای استخر را به سلاطین داستانی ایران مانند هوشنگ، جمشید و کیخسرو نسبت داده‌اند ولیکن به احتمال زیاد استخر بعد از ویران شدن تخت جمشید توسط اسکندرمقدونی ساخته شده و به‌تدریج یکی از مهمترین شهرهای فارس گردید، خاندان ساسانیان از این ناحیه برخاستند، چه سلسله ساسانیان ریاست معبد آناهیتای استخر را عهده‌دار بود، در سال 22 ه.ق ابوموسی‌اشعری و عثمان‌بن‌عاص استخر را را به تصرف خود درآورند. در قرون اولیه اسلام استخر بازهم از اهمیت و اعتبار زیادی برخوردار بود، در قرن چهارم هجری بنا به گفتة این حوقل وسعت شهر بالغ بر یک میل می‌شده است ولی بعد از بنای شیراز به‌تدریج استخر اهمیت و اعتبار خود را از دست داد، اهالی آنجا در زمان عضدالدوله دیلمی‌(338-372 ه.ق)بر ضد صمصام‌الدوله دیلمی‌سر به شورش برداشتند، عضدالدوله سپاهی را به فرماندهی قتلمش مامور سرکوبی شورشیان کرد، سردار مذکور شهر را ویران کرد که از آن به‌بعد دیگر روی آبادی ندید، درحال‌حاضر ظاهرا قریه حاجی‌آباد بر قسمتی از محل استخر قدیم بنا شده است.یعقوب‌لیث موسس سلسلة صفاری (247-265 ه.ق) در سال 262 ه.ق به فارس لشکر کشید، پس از تسخیر استخر رهسپار شیراز شد، بعد از یعقوب برادرش عمرو در سال 268 ه.ق عازم فارس شد و امنیت را در آنجا برقرار کرد، بعد از صفاریان فارس به تصرف دیالمه آل‌بویه درآمد، عضدالدوله (338-372 ه.ق) با اینکه بغداد را در تصرف داشت مع‌ذلک پایتخت خود را شیراز قرار داد، به‌فرمان وی برروی رود کر سدی بسته شد که به بندامیر معروف است، بعد از آل‌بویه فارس به تصرف سلجوقیان درآمد، در زمان ضعف سلاجقه سنقربن‌مودود که رئیس یک دسته از ترکمانان بود بر فارس استیلا یافت. وی موسس سلسلة اتابکان فارس است که از سال 543-684 ه.ق در آن منطقه حکومت کردند، در سال 754 ه.ق فارس به تصرف امیرمبارزالدین‌محمد موسس سلسلة آل‌مظفر درآمد، شاهان این سلسله تا سال 795 ه.ق که امیرتیمور آخرین فرد این سلسله یعنی شاه‌منصور را مغلوب کرد بر فارس حکومت داشتند‌، شاه‌اسماعیل موسس سلسلة صفوی (907-930 ه.ق) در سال 907 ه.ق فارس را تصرف کرد، در اواخر سلسلة صفویه فارس به تصرف محمودافغان درآمد و هرچند نادر در سال 1142 ه.ق اشرف افغان را برای آخرین‌بار در زرقان واقع در پنج فرسنگی شیراز مغلوب کرد ولیکن در جریان این حوادث به بسیاری از نقاط فارس زیانهای جانی و مالی زیادی وارد آمد. بعد از کشته‌شدن نادر بار دیگر فارس دستخوش هرج‌ومرج شد، چندی نگذشت با ظهور کریم‌خان (1163-1193 ه.ق) بار دیگر صلح و آرامش به فارس برگشت لیکن از حوادثی که بعد از درگذشت کریم‌خان به وقوع پیوست از جمله از جنگهایی که بین آغامحمدخان‌ قاجار و لطفعلیخان‌زند روی داد فارس بازهم متحمل خسارات فراوان شد، بعد از درگذشت فتحعلیشاه قاجار یکی از پسران به‌نام حسین‌علی‌میرزا فرمانفرما که حاکم فارس بود در فارس ادعای سلطنت کرد ولی توفیقی نیافت، ناصرالدین‌شاه سلطان مرادمیرزاحسام‌السلطنه را مامور فتح هرات کرد و آن شهر بعد از شش‌ماه محاصره سرانجام در سال 1273 ه.ق به‌توسط سپاهیان ایران تسخیر شد. دولت انگلستان که مایل نبود هرات به تصرف ایرانیان درآید و بار دیگر بر افغانستان تسلط پیدا کنند به ایران اعلان جنگ داد و جزیره خارک را اشغال کرد و پس از اندکی بوشهر را نیز متصرف شد،‌ سرانجام به موجب معاهدة پاریس که در همین سال بین دولتین ایران و انگلیس بسته شد عملیات نظامی‌متوقف گردید.در سال 1325 ه.ق (1907 م.) قرار داد روس و انگلیس مبنی بر تقسیم ایران به سه منطقه یعنی حوزة نفوذ روس در شمال و مرکز و منطقة نفوذ انگلیس در جنوب‌شرقی و منطقة بیطرف در جنوب‌غربی منعقد گردید و در سال 1915 میلادی پس از آنکه روسها تا اصفهان پیش راندند و انگلیسها در جنوب قوای امنییه و طرفداران وکلای مهاجر ایران را مغلوب ساخته بودند دولتین روس و انگلیس قرارداد 1907 را از میان بردند و به‌جای آن قرارداد دیگری که به قرارداد 1915 معروف شد، بین خود بستند، به این معنی که منطقة بیطرف را بکلی حذف کردند و قرار بر این گذاشتند که روسها تا حدود یازده‌هزار قوای قزاق تجهیز کنند تا بتوانند حافظ منافع روسها در شمال ایران باشند و همچنین نیرویی به همان اندازه بنام پلیس جنوب در فارس، کرمان، یزد و اصفهان تحت عنوان حفظ امنیت راههای جنوب ایران با هزینة دولت انگلستان به‌وجود آمد.مرکز استان فارس شیراز است و شهرستانهای تابعة آن عبارتند از: کازرون، جهرم، داراب، فیروزآباد، لار، استهبان، مرودشت، آباده، اقلید، نیریز، فسا، ممسنی (نورآباد).
شهرستان شیراز در فاصلة 919 کیلومتری تهران واقع شده، از شمال به آباده، از مشرق به فسا و نیریز و اصطهبانات، از جنوب به فیروزآباد و از مغرب به کازرون محمود است، دارای 29 درجه و 36 دقیقه عرض شمالی و 52 درجه و 32 دقیقه طول شرقی است، شیراز در دشت کوچکی در حدود 32 کیلومتر طول و قریب 10 کیلومتر عرض واقع شده است، ارتفاع آن از سطح دریا 600’1 متر است، دارای آب‌وهوای نسبتا معتدل و فصول منظم است، آب زراعتی و آشامیدنی آن از رودها و چشمه‌سارها و قناتها تامین می‌گردد، رودخانه‌های آن عبارتند از: کر، سیوند، قره‌آغاج، شش‌پیر و قره‌باغ. ناحیه شیراز از زمانهای قدیم دارای اهمیت و اعتبار بوده و نام آن در الواح عیلامی‌مکشوف در تخت‌جمشید به صورتهای مختلف آمده است. تدسکو در مجلة انجمن شرقی امریکایی حدسی زده است و نام این شهر را از دو کلمه شر (به‌معنی خوب) به‌اضافه رز (همریشه رز«مو») گرفته است، ولیکن بعضی از محققین و صاحب‌نظران از جمله استاد هنینگ این تسمیه را نپذیرفته، معتقد است که شر به معنی خوب در لهجه‌های شرقی ایران آمده ولیکن در لهجه‌های جنوبی و غربی ایران سابقه ندارد. به‌عقیدة استخری شیراز یعنی شکم‌شیر و بدین مناسبت شهر را به این اسم نامیده‌اند که از تمام اطراف مواد غذایی به اینجا می‌آوردند و معدوم می‌شد.در بعضی از داستانها بنای شیراز را به شیراز پسر فارس‌بن‌طهمورث نسبت می‌دهند و همین افسانه‌ها دال بر قدمت این شهر است مضافا به‌اینکه ویرانه‌های تخت‌جمشید گواه بر این مدعاست، شهر شیراز از دورة ساسانیان سابقه دارد ولی شهرت و اعتبار و اهمیت آن از دوران اسلام به‌بعد است. در اواخر خلافت عمر شهر به تصرف ابوموسی‌اشعری و عثمان‌بن‌ابی‌العاص درآمد، محمد برادر یا پسرعم حجاج‌بن‌یوسف‌ثقفی والی معروف عراق در سال 64 ه.ق شهر را از بنا کرد و از این زمان به‌بعد روزبروز بر وسعت و اهمیت آن اضافه شد تا جایی‌که در قرن چهارم هجری وسعت شهر بالغ بر یک فرسخ مربع شد، عضدالدوله دیلمی‌(338-372 ه.ق) قصری عالی در شیراز برای اقامت خود بنا کرد و در توسعه و زیبایی شهر کوشش کرد ولیکن بعد از مرگ وی شهر رو به انحطاط نهاد، به‌فرمان صمصام‌الدوله دیلمی‌(379-388 ه.ق) پسر عضدالدوله و یا سلطان‌الدوله دیلمی‌(403-415 ه.ق) نوة عضدالدوله‌باروئی به طول 12 هزار متر که دارای 11 یا 12 دروازه بود بر اطراف شهر کشیدند و این بارو توسط محمودشاه‌اینجو در اواسط قرن هشتم هجری مرمت شد. در زمان اتابکان فارس (543-684 ه.ق) به‌ویژه در دورة سعدبن‌زنگی (599-623 ه.ق) و پسرش ابوبکر (623-658 ه.ق) شیراز دارای اهمیت و اعتبار زیادی شد. در قرن هشتم هجری حمدالله مستوفی از شیراز دیدن کرده و از هفده محله و نه دروازه و از مساجد معروف آن و بیمارستان عضدی و مرقد پسران امام‌ موسی‌کاظم علیه‌السلام یاد کرده است. در سال 795 ه.ق امیرتیمورگورکانی در نزدیکی شیراز سپاهیان شاه‌منصور‌مظفری را محاصره کرد، در این پیکار شاه‌منصور کشته شد، به‌فرمان امیرتیمور عمرشیخ فرزند وی به حکومت فارس منصوب گردید، بنا به گفتة شرف‌الدین‌علی‌یزدی در این حوادث خوشبختانه به شیراز خسارات زیادی وارد نشد، در سال 1137 ه.ق زبردست‌خان‌افغان با وجود مقاومت دلیرانه اهالی بر شیراز استیلا یافت، کریم‌خان‌زند(1163-1193 ه.ق) شیراز را پایتخت خود قرار داد و به‌فرمان وی بر گرد شهر باروئی کشیده شد و خندقی هم حفر گردید، در شهر بناهای تازه، بازارها و کاخها بنا شد که از آن جمله خلتخانه کریم‌خانی، مسجد، بازار و حمام‌وکیل را می‌توان نام برد.آرامگاه دو شاعر بزرگ ایران، سعدی و حافظ در این شهر است و مقبرة خواجو در کنار دروازة شهر جای دارد. آثار و ابنیه بسیار از ادوار مختلف در شیراز به یادگار ماند، که مهمترین و معروفترین آنها عبارتند از: تل‌باکون که در نزدیکی تخت‌جمشید واقع شده و متعلق به دوران قبل از تاریخ است و ویرانه‌های شهر استخر قدیم واقع در جلگه مرودشت، در اطراف این محل آثاری از دورة هخامنشی و از دوران اسلامی‌دیده می‌شود و بندامیر واقع در جنوب‌شرقی مرودشت که در این محل پل تاریخی و بند عظیمی‌بر روی رودخانة کر ساخته شد، متعلق به نیمة اول قرن چهارم هجری و از آثار عضدالدوله دیلمی‌و پاسارگاد واقع در دشت مرغاب که مشتمل است بر آثار اولیه دوران هخامنشی و تخت‌جمشید واقع در 57 کیلومتری شیراز. به استناد مفاد کتیبه‌ای که بر روی سنگ‌نقر شده این آثار از زمان داریوش اول (521-486 ق.م) شروع شده به داریوش سوم (336-331 ق.م) ختم می‌شود، یعنی در فاصله یکصدوپنجاه سال ساخته شده و قصر ابونصر یا تخت‌سلیمان واقع در 6 کیلومتری مشرق شیراز متعلق به دوران هخامنشی و نقش رستم واقع در کوهستان حاجی‌آباد مشتمل است بر آثار فراوانی از دوران قبل از هخامنشیان و عهد عیلام و دوره ساسانیان و نقش رجب واقع در سه‌کیلومتری شمال تخت‌جمشید، در این محل نقوش برجسته‌ای از سلاطین ساسانی در سینه کوه حجاری شده است و مغارة شیخ‌علی واقع در 5 کیلومتری شرق نقش رستم در دهکده حاجی‌آباد، در درون این غار کتیبه‌ای وجود دارد به خط پهلوی متعلق به شاپوراول (241-271 م.) پادشاه ساسانی، بالای غار آرامگاهی به‌نام شیخ‌علی بنا شده و مسجدجامع عتیق، اصل بنای آن متعلق به زمان صفاریان است که به امر عمروبن‌لیث در سال 281 ه.ق بنا شده است، بعدها در قرن هشتم و یازدهم هجری توسط شاه‌ابواسحق‌اینجو و شاه‌عباس‌اول صفویمرمت شده و مقبره ابش‌خاتون آخرین اتابک فارس (662-684 ه.ق) متعلق به قرن هفتم هجری و آستانة سیدعلاءالدین، این بقعه مدفن سیدعلاءالدین برادر شاه‌چراغ است، ساختمان بنا متعلق به قرن دهم هجری و بقعة شاه‌چراغ مدفن میرسیداحمد فرزند امام هفتم شیعیان‌علیه‌السلام، از بناهای دوران اتابکان در قرن هشتم هجری است و مسجدنو یا مسجد اتابکی که به‌فرمان اتابک‌سعدبن‌زنگی در اواخر قرن ششم هجری بنا شده و کلیسای ارامنه متعلق به‌زمان شاه‌عباس‌ دوم صفوی از آثار اوایل قرن یازدهم هجری و مدرسه‌خان متعلق به اوایل قرن یازدهم هجری و از آثار دوران شاه‌عباس اول و بقعة هفت‌تن متعلق به دورة کریم‌خان‌زند و مسجد وکیل از بناهای دورة خان‌‌زند متعلق به قرن دوازدهم هجری و مزار شاه‌میرعلی‌بن‌حمزه‌ نوادة امام موسی‌کاظم علیه‌السلام، بنای آن متعلق به دورة زندیه و قاجاریه و مسجد نصیرالملک متعلق به قرن دوازدهم هجری و از آثار دوران قاجاریه می‌باشد و مزار شیخ‌یوسف‌سروستانی واقع در سروستان متعلق به قرن هفتم هجری و کاخ ساسانیان واقع در سروستان در 84 کیلومتری شرق شیراز است.
شهرستان کازرون تا تهران 032’1 کیلومتر فاصله دارد، از شمال به ممسنی، از مشرق به شیراز، از جنوب‌غربی و مغرب به قسمتی از شهرستان برازجان و از جنوب به فیروز‌آباد محدود است، دارای 27 درجه و 4 دقیقه عرض شمال و 54 درجه و 18 دقیقه طول شرقی است، بطورکلی شهرستان کازرون یک منطقة کوهستانی است، ارتفاع آن از سطح دریا 800 متر است‌، آب‌وهوای آن گرم و شدت گرما در نقاط مختلف آن نسبت به عرض جغرافیائی و پستی‌وبلندی زمین فرق می‌کند، بوسیلة رودخانه‌های شاپور و شش‌پیر مشروب می‌شود و دریاچه‌پریشان در آن واقع شده است.برطبق قانون تقسیمات کشور ایران سال 1316 ه.ش جزو بخشهای تابعة شیراز بود و در سال 1325 ه.ش به شهرستان تبدیل شد، کازرون از شهرهای قدیمی‌ایران است، ابتدا شهر شاپور که خرابه‌های آن در 20 کیلومتری شمال‌غربی کازرون فعلی است اهمیت و مرکزیت داشته و شهر فعلی از توابع آن بوده ولی بعد از خرابی شهر شاپور‌فیروز (459-483 م.) پسر بهرام ساسانی به آبادی کازرون همت گماشت و در زمان قباد (487-498 م.) آبادتر و بزرگتر شد، در نزدیکی خرابه‌های شهر شاپور بر روی کوهها چند حجاری وجود دارد که یکی از آنها صحنة غلبه شاپوراول (249-272 م.) بر والرین امپراتور روم شرقی را نشان می‌دهد و مجسمة شاپوراول که یگانه مجسمه‌ای است از دورة ساسانی که تا امروز محفوظ مانده است. آثار تاریخی دیگر کازرون عبارتند از: نقش برجسته‌ای از دورة ساسانی واقع در سر مشهد نزدیک آبادی جره، این حجاری مشتمل است بر نقش بهرام‌دوم (275-282 م.) در‌حال پیکار با دو شیر و نقوش برجسته ساسانی واقع در درة رودخانة شاپور (تنگ چوگان) و بقایای آتشکده‌ای در ده کیلومتری جنوب‌شرقی کازرون و آتشکده فراش‌بند واقع در خارج شهر کازرون متعلق به دورة ساسانی است.
شهرستان جهرم تا تهران 158’1 کیلومتر فاصله دارد، از شمال به فسا، از مشرق به داراب، از جنوب به لار و از مغرب به فیروزآباد محدود است، دارای 28 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و 52درجه و 33 دقیقه طول شرقی است، ارتفاع آن از سطح دریا 120’1 متر است، آب‌وهوای آن گرم است، کوههای سفیدار در شمال‌غربی کشیده شده است، رودهای مهم آن عبارتند از: رودهای قره‌آغاج، سیمکان و رودشور.جهرم از شهرهای قدیم ایران است، گویا شهر جهرم قدیم در 18 کیلومتری شهر کنونی بنا شده بود، به استناد گفته‌های نویسندگانی چند از جمله استخری و ابن‌بلخی و حمدالله‌مستوفی جهرم قلعة بزرگی داشته که فاصلة آن تا شهر پنج فرسخ بوده است و به قلعة خورشه (خورشاه) معروف بوده است که بانی آن خورشه عامل خلفای بنی‌امیه در جهرم بوده است، بعدها توسط خواجه‌نظام‌الملک وزیر مشهور سلجوقیان تعمیر و مرمت‌ شده،‌ در امتداد راه جنوبی جهرم در 42 کیلومتری جنوب‌غربی جویم دو محل مجاور یکدیگر به‌نام حرم و کاریان وجود دارد، کاریان محل آتشکده معروف کاریان است که آتشکده موبدان بوده (آذرفرنبغ) و یکی از سه آتشکده بزرگ ایران دورة ساسانیان است.آثار تاریخی جهرم عبارتند از: مسجدجامع و شاه‌حاجات.
شهرستان داراب تا تهران 141’1 کیلومتر فاصله دارد، از شمال به شهرستانهای اصطهبانات و نیریز، از مشرق به بندرعباس، از جنوب به لار و از مغرب به لار و جهرم و فسا محدود است، دارای 28 درجه و 48 دقیقه عرض شمالی و 54 درجه و 32 دقیقه طول شرقی است، شهرستان داراب در دامنه واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 188’1 متر است، نواحی شمال آن کوهستانی است، آب‌وهوای آن در نواحی جنوب گرم و در سایر نقاط نسبتا معتدل است، مهمترین مرتفاعات آن کوه داراب است که در شمال شهرستان کشیده شده و پوشیده از جنگل است.برطبق قانون تقسیمات کشور ایران سال 1316 ه.ش یکی از بخشهای تابعة فسا بود، در اردیبهشت 1337 به شهرستان تبدیل شد، داراب یکی از شهرهای قدیمی‌ایران است، قبل از اسلام دارابگرد نام داشت و خرابه‌های شهر مذکور در 8 کیلومتری جنوب شهر داراب فعلی است، ولایت دارابگرد (یا دارابجرد) شرقی‌ترین ولایت از پنج ولایت فارس است و تقریبا همان ولایت شبانکاره است که در دورة مغولان از فارس جدا گردید و حکومت جداگانه‌ای داشت. در افسانه‌های ایرانی بنای شهر دارابگرد را به داراب یا دارای‌اکبر نسبت داده‌اند، بنابر مشهور اردشیر‌پاپکان موسس سلسلة ساسانی در آغاز ارگبذ دارابگرد بود، مرکز این ولایت در دورة خلفا شهر دارابگرد یا دارابجرد بود. به گفتة استخری خندق و باروئی با چهار دروازه داشت و در وسط شهر هم تپه‌ای پوشیده از سنگ وجود داشته است. مقدسی وسعت شهر را بالغ بر یک فرسخ تخمین زده و از باغها و نخلستانها و بازارهای پر رونق و چاهها و قنوات آن یاد کرده است، هم او گوید در نزدیک دارابجرد گنبد مومیائی واقع شده بود که دری آهنی داشت و سالی یک‌بار آن را باز می‌کردند سپس عاملان سلطان به درون گنبد وارد می‌شدند و آنچه مومیائی در مدت یکسال در آن جمع شده بود در صندوقی می‌نهادند و پس از مهر کردن صندوق آن را برای استعمال سلاطین می‌فرستادند. به‌استناد گفته‌های بلخی در آغاز قرن ششم هجری قسمت عمدة شهر دارابگرد ویران شد تنها قلعه مستحکمی‌که در وسط شهر بود باقی مانده بود.مقارن استیلای اتابکان سلغری بر فارس سلسلة دیگری در قسمت شرقی این ایالت یعنی در ناحیة سرحدی بین فارس و کرمان و خلیج‌فارس که مشتمل بر بلاد دارابگرد و نیریز و ایگ (ایج) و طارم و اصطهبانات بود قدرتی بهم رسانیدند و نواحی مذکور را که در آن زمان شبانکاره می‌گفتند تحت تصرف خود درآوردند و مرکز حکومت را از دارابگرد به دارکان (یا زرکان) که در جنوب قلعه ایگ واقع است منتقل کردند.آثار تاریخی دارابگرد عبارتند از: قلعه دحیه که در 5 کیلومتری جنوب شهر واقع شده که دحیه کلبی از مشاهیر صحابه پیغمبر اسلام (ص) در مجاورت آن مذفون است، در اطراف آن بقایای آثار ساختمانی باقی‌مانده که متعلق به دورة ساسانیان است و نقش رستم در مجاورت قلعة دارابگرد که مشتمل است بر صحنه پیروزی شاپوراول بر والرین امپراتور روم شرقی و مسجد سنگی که بر روی بنائی از دورة ساسانیان ساخته شده و از آثار قرن هفتم هجری است که مقارن دورة حکمرانی اتابک ابوبکرسعدبن‌زنگی و آثار آتشکده‌ای در دو فرسخی شمال‌شهر است.
شهرستان فیروزآباد در 035’1 کیلومتری تهران واقع شده، از شمال به شیراز و کازرون، از مشرق به جهرم، از جنوب به لار و از مغرب به برازجان محدود است، دارای 28 درجه و 51 دقیقه عرض شمالی و 52 درجه و 34 دقیقه طول شرقی است، بطورکلی این شهرستان در یک منطقة کوهستانی قرار گرفته و ارتفاع آن از سطح دریا 570’1 متر است، رودهای قره‌آغاج و فیروزآباد از آن می‌گذرند، کوه سفیدار و کوه سرخ آن را در شمال از شیراز جدا می‌کنند هردو پوشیده از جنگل و صعب‌العبورند، آب‌وهوای آن در نواحی شمال معتدل و در قسمتهای جنوبی گرمسیری است. شهر کنونی در 3 کیلومتری جنوب‌شرقی محل باستانی گور یا معرب آن (جور) واقع شده است، بنا به‌قول استخری شهر گور بوسیله اردشیر‌پاپکان موسس سلسلة ساسانی در سرزمینی بنا شد که آبی راکد مانند دریاچه آن را احاطه کرده بود. به‌فرمان اردشیر آب آنجا را بوسیله حفر نهرهایی خشکاندند و در آن مکان شهر جور را بنا کردند، گرد آن خندقی بود و باروئی با چهار دروازه به نامهای، دروازة مهر در مشرق، دروازة بهرام در مغرب، دروازة هرمز در شمال و دروازة اردشیر در جنوب داشت مانند دیگر شهرهای زمان ساسانیان به شکل دایره بنا شده بود و در مرکز آن منارة چهارضلعی که محل آتش‌افروخته بود قرار داشت.گور مرکز ناحیه اردشیر‌خوره بود، مسلمانان در سال 28 یا 29 ه.ق آن را تصرف کردند، بنا به گفتة مقدسی نام فیروزآباد را در قرن چهارم هجری عضدالدوله دیلمی‌بر روی شهر گذاشت، بدین معنی که بعد از ورود عضدالدوله به‌ جور که به فارسی گور تلفظ می‌شود مردم گفتند که ملک به گور رفت عضدالدوله این مطلب را به فال بد گرفت و نام جدیدی که همان فیروزآباد است به روی شهر گذاشت. همین نویسنده از میدان بزرگ شهر و باغهای گل سرخ آن و آب‌ آشامیدنی شهر ذکر کرده است.آثار تاریخی بسیار مهمی‌از اردشیرپاپکان (224-241 م.) و فرزندش شاپوراول (241-272 م.) در نزدیکی آن وجود دارد که از نظر اهمیت می‌توان آثار تاریخی فیروزآباد را همطراز با آثار تخت‌جمشید دانست و آنها عبارتند از: در سر راه شیراز به فیروزآباد در 18 کیلومتری شهر اخیر در کوهستان کنار رودخانه تنگاب یک مجلس نقش برجسته از اردشیرپاپکان در حالیکه حلقه سلطنتی را از اهورامزدا می‌گیرد حجاری شده است و به‌فاصلة 5/1 کیلومتر بعد از این صحنه به‌طرف فیروزآباد بر بالای کوهستان حجاری دیگری از اردشیرپاپکان بر کوه کنده‌اند، و قلعة دختر در 6 کیلومتری فیروزآباد بر بالای کوهی بلند با سنگ و گچ و آهک ساخته شده و متعلق به شاپوراول ساسانی است و آثار شهر قدیم فیروزآباد که برجی چهارضلعی در میان آن است، به فاصلة کمی‌از این مناره ویرانة آتشکده فیروزآباد قرار دارد، کاخ اردشیرپاپکان به فاصلة دو کیلومتری ویرانه‌های شهر گور به جای مانده و ویرانه‌های پلی در 18 کیلومتری فیروزآباد که بانی آن را مهرنرسی یکی از رجال دورة ساسانیان می‌دانند.
شهرستان لار تا تهران 324’1 کیلومتر فاصله دارد، از شمال به شهرستانهای فیروزآباد و جهرم و داراب، از مشرق به بندرعباس، از جنوب به بندرلنگه و از مغرب به بوشهر محدود است، دارای 27درجه و 40 دقیقه عرض شمالی و 54 درجه و 18 دقیقه طول شرقی است، شهرستان لار در دشت واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا 909 متر است، آب‌وهوای آن گرم است، رودخانه مهمی‌ندارد، مهمترین رودخانه‌های آن رودشور و مهران است.شهرستان لار درحال‌حاضر جنوب‌شرقی‌ترین شهرستان فارس به‌شمار می‌رود، لارستان که شهر عمدة آن لار است در آثار جغرافیانویسان اسلامی‌تقریبا هیچگونه اطلاعات مفصل و مبسوطی دربارة لار مشاهده نمی‌شود، حمداللةمستوفی در آغاز قرن هشتم هجری اولین جغرافیادانی است که ذکری از لار به‌میان آورده و از آنجا به‌نام شهری که در ساحل دریا واقع شده و اهالی آن در خشکی و دریا به شغل تجارت اشتغال داشته‌اند و ساکنین این شهر پیرو دین مقدس اسلام بوده و از محصولات آن به‌ویژه غلات و پنبه و خرما یاد کرده است.ابن‌بطوطه همزمان حمدالله‌مستوفی در سال 730 ه.ق از لار دیدن کرده از بزرگی شهر و بازارهای پررونق و باغهای بسیار آن ذکر کرده است.یک خاندان محلی در لار حکومت می‌کرد که افراد آن نسبت خود را به گرگین میلاد می‌رسانیدند، اولین فرد این خاندان به‌نام جلال‌الدین‌ایرج در حدود سال 100 ه.ق به دین مقدس اسلام مشرف شد، در زمان شاه‌شجاع (760-786 ه.ق) از سلاطین آل‌مظفر و سپس در دوران جانشینان امیرتیمورگورکانی لار مرکز ضرابخانه گردید و همین مطلب تاییدی بر بزرگی و اهمیت آن است. در سال 799 ه.ق سربازان محمدسلطان نوة امیرتیمور لار و جهرم و نواحی شرقی فارس را تاراج کردند، آخرین شاهزادة لار به‌نام میرزاعلاءالملک مشهور به شاه‌ابراهیم‌خان که دعوی استقلال داشت در سال 1010 ه.ق توسط الله‌وردیخان حاکم فارس سرکوب شد، الله‌وردیخان او را نزد شاه‌عباس‌اول که در این زمان در بلخ اقامت داشت فرستاد و در همان محل هم درگذشت، در سال 1256 ه.ق آقاخان‌محلاتی رئیس فرقة اسماعیلیه لار را به‌‌تصرف خود درآورد.
مهمترین آثار تاریخی لار عبارتند از: بازار قیصریه، بنائی است که کاملا از سنگهای تراش ساخته شده و متعلق به قرن یازدهم هجری که در زمان شاه‌عباس‌اول بنا شده و دارای کتیبه‌ای است به خط نستعلیق، از مفاد آن چنین استنباط می‌شود که در زمان سلطنت شاه‌عباس‌دوم (1052-1073 ه.ق) تعمیر شده و مسجدجامع لار متعلق به اوایل قرن یازدهم هجری است.در سال 1339 ه.ش لار بر اثر زلزله بکلی ویران شد و شهر جدید را در نزدیک شهر قدیم بنا کردند.
شهرستان اصطهبانات در فاصلة 112’1 کیلومتری تهران واقع شده، از شمال و مشرق به نیریز، از جنوب به داراب و از مغرب به شیراز محدود است، دارای 29 درجه و 9 دقیقه عرض شمال و 54درجه و 4 دقیقه طول شرقی است، ارتفاع آن از سطح دریا 757’1 متر است، بین دو رشته‌کوه قرار گرفته، در نواحی شرقی آن آب‌وهوا گرم و در سایر نقاط معتدل و کوهستانی است. در کوههای آن نباتاتی روئیده می‌شود که از آنها به‌عنوان تریاق ضد سم مار استفاده می‌کنند.طبق قانون تقسیمات کشور ایران سال 1316 ه.ش یکی از بخشهای تابعة فسا بود و در اردیبهشت 1337 به شهرستان تبدیل شد.
جغرافیانویسان اسلامی‌آن را به‌صورت اصطهبانان و گاهی هم اصبهانات نوشته‌اند، به‌مرور فارسی‌زبانان آن را مختصر کرده اصطهبان نامیدند. حمدالله‌مستوفی از آن به نام شهرکی پردرخت که دارای آب‌وهوای معتدل و میوه فراوان است یاد کرده هم او گوید در آن حدود قلعة مستحکمی‌بنا شده که هنگام پیکار اهالی با ساکنان شبانکاره توسط اتابک‌چاولی ویران شد و بعدها مجددا آباد گردید، این قلعه در قرن هشتم هجری به تصرف طایفه حسنویه درآمد.در نزدیکی اصطهبانات اثر تاریخی دورافتاده‌ای به‌نام ایگ یا ایج وجود دارد. طبق مندرجات کتاب آثار عجم این محل در سابق دارالحکومه شبانکاره بوده است، همانطورکه گفته شد در زمان حکومت طایفة شبانکاره مرکز ولایت از دارابرد به دارکان (یا زرکان) که در جنوب قلعه ایگ واقع شده است منتقل شد، در قرن چهارم هجری جغرافیانویسان از این دو محل به‌نام الدارکان و ایج نام برده‌اند. حمدالله‌مستوفی در آثار خود الدارکان را به‌صورت زرکان ثبت کرده است، بنا به‌قول این نویسنده قلعه ایگ قبل از طایفة حسنویه دهی بیش نبوده و زمانی که طایفة مذکور آن را تصرف کردند به‌تدریج به‌صورت شهر درآمد، عضدالدین‌ایجی به آنجا منسوب است.
شهرستان آباده در فاصلة 638 کیلومتری تهران قرار دارد، از شمال به شهرستانهای قمشه و اصفهان و یزد، از مشرق به یزد و رفسنجان و سیرجان، از جنوب به شیراز و نیریز و از مغرب به یاسوج و سمیرم محدود است، دارای 31 درجه و 10 دقیقه عرض شمالی و 52 درجه و 35 دقیقه طول شرقی است، شهرستان آباده اولین شهر کوهستانهای شمالی منطقه فارس است که بین دو رشته مرتفع واقع شده، ارتفاع آن از سطح دریا 845’1 متر است، دارای آب‌وهوای معتدل سردسیری است، زمینهای آن توسط رودخانه ایزد خواست آبیاری می‌شود.آباده توسط قبایل گرجه‌ای و پرندی بنا شده ولیکن اهمیت و اعتبار آن مربوط به دورة کریم‌خان‌زند است و ظاهرا به‌دستور او آباده نامیده شد، به‌علت نامساعد بودن عوامل جغرافیایی از نظر شهری پیشرفت قابل ملاحظه‌‌ای نکرده، فقط نظر به‌اینکه در مسیر مهاجرتهای فصلی ایل قشقایی قرار گرفته از این جهت حائز اهمیت است.آثار تاریخی آن عبارتند از: آرامگاه آذرپیغمبر، تل‌آسیا، گنبدسنگی و منارة نظامیه.
شهرستان نیریز تا تهران 140’1 کیلومتر فاصله دارد، از شمال به آباده، از مشرق به سیرجان، از جنوب به داراب و از مغرب به اصطهبانات محدود است، در ساحل دریاچة بختگان واقع شده، دارای 29 درجه و 12 دقیقه عرض شمالی و 54 درجه و 19 دقیقه طول شرقی است، ارتفاع آن از سطح دریا 587’1 متر است، در نواحی شمالی آب‌وهوای آن معتدل و در قسمتهای جنوبی گرم است.در الواح گلی تخت‌جمشید نام ناریزی را منطبق با نیریز دانسته‌اند. در این شهرستان یکی از قدیمیترین و مهمترین ابنیة قرون اول اسلام یعنی مسجدجامع آن شهر وجود دارد. تاریخ قدیمی‌مسجد 363 ه.ق، به گفتة مقدسی بنای اصلی آن متعلق به سال 340 ه.ق است که از آثار دوران سلسلة آل‌بویه است.
شهرستان فسا در فاصلة 085’1 کیلومتری تهران واقع شده، از شمال به شیراز، از مشرق به اصطهبانات، از جنوب به داراب و از مغرب به شیراز و جهرم محدود است، دارای 28 درجه و 58دقیقه عرض شمالی و 53 درجه و 41 دقیقه طول شرقی است، قسمت مهم این منطقه کوهستانی است و قراء و قصبات آن در این ارتفاعات واقع شده فقط قسمتهای شمال‌غربی که دریاچة‌بختگان و نواحی جنوب‌شرقی که دشت ایزد‌خواست قرار گرفته نسبتا هموار است، ارتفاع آن از سطح دریا 454’1 متر است، رودخانه‌های مهمی‌در آن وجود ندارد بوسیله رودهای عکس رستم و رود بشار مشروب می‌شود، آب‌وهوای آن نسبتا معتدل است.در الواحی گلی تخت‌جمشید نام شبی‌یا، یا باشی‌یا خوانده می‌شود که آن را با نام فسا در زمان هخامنشیان تطبیق کرده‌اند،‌ بعد از ظهور اسلام در سال 23 ه.ق عثمان‌بن‌ابی‌العاص آنجا را تصرف کرد.شهر فسا در قرن چهارم هجری دومین شهر مهم ولایت دارابگرد بود و از حیث بزرگی با شیراز برابری می‌کرد. بنا به گفتة مقدسی مسجد آنجا را با آجر ساخته بودند و مانند مسجد مدینه دارای دو صحن بوده است و به استناد ابن‌بلخی قلعه مستحکمی‌داشته است که بوسیله قبیلة شبانکاره ویران گردید ولیکن به‌توسط اتابک چاولی تجدید بنا شد. در کنار شهر تپه‌ای قرار دارد که بر فراز آن در ادوار باستانی قلعه‌ای بنا کرده بودند و به‌نام قلعه ضحاکی خوانده می‌شود، در سه فرسخی شمال‌شرقی فسا در محلی معروف به تنگ گرم آتشکدة متعلق به دوران ساسانیان در مابین دو کوه قرار دارد که مشتمل است بر بناهایی از سنگ‌ و گچ، در 20 کیلومتری فسا نزدیک آبادی گلیان تپه‌ای وجود دارد که آثاری از دوران قبل از تاریخ در دل آن نهفته است.
شهرستان ممسنی از شمال به کهکیلویه، از مشرق به شیراز، از جنوب به کازرون و از مغرب به بوشهر محدود است، کوههای دینار در شمال آن کشیده شده است و بوسیله رودخانه‌هایی چند آبیاری می‌شود، آب‌وهوای آن در نواحی شمال سردسیری و در قسمتهای جنوبی گرم است، دارای 30 درجه و 13 دقیقه عرض شمالی و 51 درجه و 30 دقیقه طول شرقی است.در کتاب آثار‌عجم ممسنی به‌نام شولستان نیز ذکر شده است که به معنی سرزمین شولهاست. شول یکی از طوایف سابق ایران هستند که در آغاز در لرستان سکونت داشتند و بعد از استیلای آنها بر این ناحیه به این نام مشهور شد. ابن‌بطوطه که در سال 730 ه.ق از کازرون دیدن کرده، گوید اطراف کازرون را بلاد شول گویند و از اوایل قرن دوازدهم هجری که تحت اشغال طوایف ممسنی درآمد به ممسنی معروف شد، مرکز آن نوبندجان (نوبندگان) بود که در زمان سلجوقیان خراب شد ولی بوسیله اتابک‌چاولی در قرن پنجم هجری تجدید بنا شد. در 20 فرسخی شمال‌شرقی نوبندگان قلعة کوهستانی معروف به قلعة سفید یا اسفیدز در مکانی مسطح از کوهستان که محیط آن چند میل و اطرافش در سراشیبی تندی است واقع گردیده، در اواخر قرن هشتم هجری امیرتیمورگورکان در ضمن حرکت از بهبهان به شیراز این قلعه را بعد از دو شبانه‌روز که با ساکنین آن پیکار کرد سرانجام بر آنها غلبه کرده قلعه را به‌تصرف خود درآورد. از دو فرسخی نوبندگان درة معروفی که مسلمانان آن را یکی از جنات اربعة دنیا می‌شمردند یعنی شعب بوان شروع می‌شود که دارای 5/3 فرسخ طول و 5/1 فرسخ عرض آن است و از نظر سرسبزی و طراوت و زیبایی کمتر نظیر داشت.تاریخ شولستان را می‌توان به سه دوره به‌شرح زیر تقسیم کرد:
1. قبل از آمدن طوایف شول به این سرزمین؛
2. دوران فرمانروایی طوایف شول؛
3. دورة اشغال شول توسط طوایف ممسنی.
در خاک ممسنی آثار تاریخی مهمی‌وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند از: نقش بهرام واقع در سرآب‌بهرام، در این محل در 9 کیلومتری نورآباد نقش برجسته‌ای از بهرام‌دوم (276-293 میلادی) وجود دارد و برج نورآباد که آثار آتشکده‌ای از دورة اشکانیان است و نقوش کورانگون واقع در دهکده سه‌تلو در کوهستان نزدیک سروان، در این مکان نقوش برجسته‌ای بر فراز تپه‌ بلندی از آثار دورة عیلامی‌باقی مانده که متعلق به دو هزار سال قبل از میلاد است، چنین به‌نظر می‌رسد که محل مزبور جزو معابد و پرستشگاههای عیلامیان بوده است و دخمه سنگی موسوم به داودختر که در انتهای شمال‌غربی ممسنی واقع شده و نام صحیح آن ظاهرا دای و دودر بوده که به زبان محلی به معنای مادر و دختر می‌باشد. این دخمة سنگی را از دورة مادها دانسته‌اند و تقریبا متعلق است به قرن ششم قبل از میلاد، فاصلة آن تا سطح زمین قریب 300 متر است.
 
آثارتاریخی
شهر     عنوان
شیراز     خانه زینت الملک
شیراز     خانه نصر
شیراز     خانه پاکیاری
شیراز     دروازه قرآن
شیراز     خانه رجبعلی هوایی
شیراز     خانه کازرونیان
شیراز     خانه حسن حبیبی و سعادت
شیراز     خانه حاج محمود عطروش/فیروزآبادی
شیراز     خانه زارع
شیراز     آرامگاه آبش خاتون/خاتون قیامت
شیراز     آرامگاه بابا کوهی
شیراز     آرامگاه عماد الدین محمود خواجوی کرمانی
شیراز     آرامگاه حافظ
شیراز     آرامگاه سعدی
شیراز     آرامگاه شاه داعی الی الله
شیراز     کاروانسرای آب باریک
شیراز     کاروانسرای آب سالو
لار     کاروانسرای آب گرم
شیراز     کاروانسرای آب گرم
شیراز     کاروانسرای آصف
شیراز     کاروانسرای احمدی
شیراز     کاروانسرای امین آباد
شیراز     کاروانسرای انوه
شیراز     کاروانسرای باجگاه
شیراز     کاروانسرای باشلو
لار     کاروانسرای بنارویه
شیراز     کاروانسرای بیدزرد
لار     کاروانسرای بستک
شیراز     کاروانسرای بیضا
شیراز     کاروانسرای بیضا
شیراز     کاروانسرای پل آبگینه
کازرون     کاروانسرای تپه کوشک
شیراز     کاروانسرای تل کشک
شیراز     کاروانسرای تنگ زنجیران
کازرون     کاروانسرای تنگ زنجیران
اباده     کاروانسرای جنوب سورمک
شیراز     کاروانسرای جوجهک
جهرم     کاروانسرای جهرم
شیراز     چاپارخانه
لار     کاروانسرای حاج آقا کمال
شیراز     کاروانسرای حاج محمد رحیم
اباده     کاروانسرای خان خوره
شیراز     کاروانسرای خان زنیان
شیراز     کاروانسرای خان زنیان
شیراز     کاروانسرای خان زنیان
شیراز     کاروانسرای خان زنیان
نیریز     کاروانسرای خانه تک
فیروزآباد     کاروانسرای خاور (کاور)
شیراز     کاروانسرای خشکه زرد
فیروزآباد     کاروانسرای خاور
شیراز     کاروانسرای خیر آباد
لار     کاروانسرای بیریس
شیراز     کاروانسرای دروازه گچ
شیراز     کاروانسرای دو دهک
شیراز     کاروانسرای ده بید
شیراز     کاروانسرای ده گردو
شیراز     کاروانسرای دیودان
شیراز     کاروانسرای راهدار
جهرم     رباط موت خون
شیراز     کاروانسرای سنگ آب
لار     کاروانسرای غرب اوز
شیراز     کاروانسرای فرخ آباد
فیروزآباد     کاروانسرای فرخ آباد
شیراز     کاروانسرای فیروزآباد
شیراز     کاروانسرای قلعه کولی
شیراز     کاروانسرای میان کتل
فیروزآباد     کاروانسرای کوشک
شیراز     کاروانسرای ماهین آباد
شیراز     کاروانسرای مختک
شیراز     کاروانسرای مختک
شیراز     کاروانسرای مشیری
شیراز     کاروانسرای مقصود بیگ
شیراز     کاروانسرای مقصود بیگ
جهرم     کاروانسرای موت خون
شیراز     کاروانسرای موت خون
فسا     کاروانسرای میان جنگل
لار     کاروانسرای نیمار
ممسنی     کاروانسرای نورآباد
فیروزآباد     کاروانسرای خاور
کازرون     کاروانسرای کازرون
کازرون     کاروانسرای کازرون
استهبان     کاروانسرای داردم
شیراز     کاروانسرای کوشک زر
لار     کاروانسرای بستک
لار     کاروانسرای لار
لار     کاروانسرای لار
لار     کاروانسرای لار
لار     کاروانسرای کوله /دهرا
لار     کاروانسرای لار
لار     کاروانسرای لار
لار     کاروانسرای لار
لار     کاروانسرای پشت سنگر
لار     کاروانسرای بیریس
لار     کاروانسرای معلم کثیر
لار     کاروانسرای بستک
لار     کاروانسرای لار
لار     کاروانسرای لار
شیراز     کاروانسرای دشت ارژنگ
لار     کاروانسرای بهی
لار     کاروانسرای تنگ نائو
لار     کاروانسرای سناخت
لار     کاروانسرای نمار
لار     کاروانسرای بستک
لار     کاروانسرای جویم
اباده     مسجد ایزد خواست
شیراز     مسجد بردی / قصر الدشت
استهبان     مسجد جامع استهبانات
اقلید     مسجد جامع اقلید
جهرم     مسجد جامع جهرم
لار     مسجد جامع خنج
داراب     مسجد جامع داراب
بوانات     مسجد جامع سوریان
شیراز     مسجد جامع عتیق شیراز/خدا خانه
لار     مسجد جامع لار
نیریز     مسجد جامع نیریز
شیراز     مسجد حاج غنی
شیراز     مسجد حاج میرزا کریم صراف
شیراز     مسجد حاج نظری
استهبان     مسجد سنگی ایج
داراب     مسجد سنگی داراب
شیراز     مسجد مشیرالملک
شیراز     مسجد نصیرالملک
شیراز     مسجد نو
شیراز     مسجد وکیل
شیراز     آرامگاه شاه شجاع مظفری
شیراز     آرامگاه شیخ روزبهان
شیراز     آرامگاه شیخ کبیر
شیراز     آرامگاه شیخ محمد لاهیجی
شیراز     آرامگاه کریم خان زند/موزه پارس
شیراز     آرامگاه مشرقین
شیراز     امامزاده ابراهیم
شیراز     امامزاده احمد بن موسی/شاهچراغ
فیروزآباد     امامزاده جعفر
بوانات     امامزاده حمزه
ممسنی     امامزاده درب آهنین
فسا     امامزاده سید شمس الدین
شیراز     امامزاده سید علاالدین
شیراز     امامزاده سید میر محمد
کازرون     امامزاده شاه حمزه
جهرم     امامزاده شاهزاده حسین
ممسنی     امامزاده شاهزاده علاالدین
لار     امامزاده شاه فخرالدین
شیراز     امامزاده شاه میر علی حمزه
شیراز     بقعه بی بی دختران
شیراز     آرامگاه پیر بناب
استهبان     بقعه پیر مراد
شیراز     بقعه چهل تنان
جهرم     بقعه خلیفه
شیراز     بقعه سید تاج الدین غریب
کازرون     بقعه شیخ امین الدین بلیانی
شیراز     بقعه شیخ شهریار
شیراز     بقعه شیخ یوسف سروستانی
شیراز     بقعه هفت تنان
شیراز     گنبد عضد/گهواره دید
شیراز     کاروانسرای دوکوهک
شیراز     منزل اسدی لاری/نصیر السادات
شیراز     مسجد سیاوشان
شیراز     منزل مذهب باشی
شیراز     منزل شفا/صارم السلطان
شیراز     منزل تاریخی صدر جهرمی
شیراز     مسجد حاج باقر
شیراز     مسجد امام علی
لار     آب انبار سفلی
لار     مسجد جامع جویم
لار     آب انبار ملا محمد اوز
لار     حمام خور
لار     سد گمپو
شیراز     منزل فروغ الملک قوامی
شیراز     خانه عابدی
لار     سر در مسجد جامع خنج
لار     بقعه شیخ حاج محمد ابونجم
فیروزآباد     بقعه سید داود فهلوی
شیراز     کاروانسرای چنار راهدار
شیراز     تخت مادر سلیمان/قصر ابونصر
شیراز     کاخ سروستان
شیراز     مدرسه خان
شیراز     مدرسه آقا بابا خان/مدرسه وکیل
شیراز     کلیسای ارامنه
شیراز     باغ دلگشا
شیراز     باغ عفیف آباد/گلشن
شیراز     عمارت دیوانی قوام الملک
شیراز     حمام وکیل
شیراز     ارگ کریمخانی
شیراز     حسینیه قوام
شیراز     مجموعه بازار وکیل
شیراز     باغ جهان نما
شیراز     باغ تخت
شیراز     آب انبار وکیل
شیراز     آرامگاه قطب الدین یوسف
شیراز     مجموعه پل و بند بهمن
شیراز     مدرسه منصوریه
سپیدان     بقعه شاهزاده سید نورالدین
شیراز     باغ ارم
شیراز     خانه نصیرالملک
شیراز     خانه کاظم زاده
شیراز     خانه صالحی
شیراز     منزل آقای امامی
شیراز     خانه محمد نبی افشاریان/مشیر السلطنه
شیراز     عمارت دیوانخانه قوام الملکی
شیراز     مدرسه نظامیه/سید علا الدین حسین
شیراز     باغ منشی باشی و ساختمان قدیمی آن
شیراز     مجموعه بصیر دیوان/منزل اوجی و بصیری
شیراز     خانه شوریده شیرازی
شیراز     منزل منطقی نژاد
شیراز     منزل آقای آیت اللهی
شیراز     منزل سید محمد باقر عالم آیت اللهی
شیراز     منزل حسنی/محمد ابراهیم صاحب تاجر
شیراز     منزل فریور طالبیان
شیراز     خانه محتشم
شیراز     خانه عبدالحمید تولائی
شیراز     خانه دکتر معدل السلطنه
شیراز     منزل آقای حسنی اردکانی
شیراز     خانه آقای حاجی مهیا
شیراز     خانه ضیائیان
شیراز     خانه دخانچی
شیراز     منزل اوجی
شیراز     مسجد فتح
اباده     پل ایزدخواست
اباده     کاروانسرای ایزدخواست
اباده     کاروانسرای شاه عباسی شورجستان
اباده     تیمچه صرافیان
خرم بید     بنای امامزاده سلطان ابراهیم
لار     بازار قیصریه
لار     مقبره شیخ عبدالسلام
لار     باغ نشاط
لار     آب انبار اوز
لار     آب انبار آقا
لار     آب انبارهای شماره 1 و 2 سید جعفر
لار     هفت عدد آب انبار گراش
لار     آب انبارهای بنارویه - شاه عباسی و سبزکوه
لار     کاروانسرای نو/گلشن
کازرون     آتشکده جره
کازرون     آتشکده
کازرون     آرامگاه و خانقاه شیخ ابواسحق
کازرون     بنای بقعه علامه دوانی
کازرون     پل مشیر
جهرم     بازار جهرم
جهرم     مسجد و مدرسه خان
جهرم     مقبره جاماسب حکیم و قلعه آن
جهرم     مقبره شاهزاده فضل بن موسی بن جعفر
جهرم     قدمگاه جهرم
جهرم     آب انبار حاج آقا رضا
فیروزآباد     گنبد آتشکده فراشبند
فیروزآباد     قصر ساسانی
فیروزآباد     پل ساسانی
فیروزآباد     قلعه دختر
فیروزآباد     آتشکده ساسانی/فیروزآباد/منار
فیروزآباد     امامزاده اسماعیل میمند
فسا     آتشکده سنگی/تنگ کرم
ممسنی     میل اژدها یا آتشگاه
استهبان     مسجد ساده
مرودشت     تخت جمشید
مرودشت     بند امیر
مرودشت     پل خان
ارسنجان     مدرسه سعیدیه ارسنجان
مرودشت     حسینیه مشیر
داراب     قلعه درب دهیا/دارابگرد
بوانات     امامزاده احمد
بوانات     پل تاریخی سوریان
فسا     قلعه ضحاک
اقلید     قلعه مهر علی فارسی
شیراز     سرای مشیر
ارسنجان     قلعه کهنه جعفر آباد
فیروزآباد     منار شهر گور
شیراز     مسجد آقا بابا خان
شیراز     منزل تاریخی عدلو
کازرون     بقعه سید تاج الدین غریب
شیراز     نارنجستان قوام
کازرون     حمام ملا بابا
خرم بید     آرامگاه کوروش کبیر/پاسارگاد
لار     مناره مجاور قصر شیخ دانیال خنجی
شیراز     آرامگاه شیخ ابی ذرعه
شیراز     خانه منسوب به سعدی
لار     بقعه شیخ قاضی حسن
لار     بقعه شیخ شعیب
داراب     مدرسه علمیه
داراب     قلعه گچی
داراب     مقبره پیر هارون
داراب     امامزاده شهید حسین
داراب     امامزاده ابراهیم
داراب     آسیاب آبی
داراب     امامزاده عبدالملک
داراب     قلعه کلمدون
شیراز     منزل محمد جاوید
شیراز     منزل حمد شرزه
شیراز     منزل صدرالدین صادقی
شیراز     منزل هوشیدر
شیراز     منزل سوداگر
شیراز     منزل صبار
شیراز     منزل زنجیرچی
شیراز     منزل بازرگانی
شیراز     منزل حاج توکل
شیراز     مدرسه شیبانی
شیراز     منزل کشمیری
شیراز     منزل بیات
شیراز     منزل حاج فرج الله اردکانی
شیراز     منزل حاج ابوالقاسم فانیزی دیوان جوانمردی
داراب     حوض و آبراه سنگی
داراب     کاخ کیومرث
داراب     قلعه فورگ
داراب     قلعه بهمنی
داراب     چهارطاقی میرترک
داراب     قلعه شاه مردی
داراب     چهارطاقی مزارو
داراب     آب انبار
داراب     قلعه مزایجان
داراب     قلعه دید
داراب     قلعه شادابی
داراب     طاق احمدخانی
داراب     امامزاده پیر غیب
داراب     امامزاده پیرنو
داراب     امامزاده پیرکورک
داراب     قلعه کهنه
داراب     قنات
داراب     قلعه تبر
داراب     قلعه و خندق
داراب     امامزاده شاه علمدار
داراب     سنگ قبر شاه دلدل
داراب     چهارطاقی
داراب     قبرستان قدیمی
داراب     امامزاده دادالحسن
داراب     برج معصوم خان
داراب     قلعه چاکونو
داراب     قلعه دختر تنگ چک چک
داراب     کاروانسرا/کارخانه پنبه زنی
داراب     چهارطاقی
جهرم     مسجد نو
جهرم     قلعه خورشید
جهرم     چهارطاقی ظهر شیر
جهرم     سد بند و بست
جهرم     کاروانسرای مخک
جهرم     پل اسفل
جهرم     چهارطاقی زاغ
جهرم     آتشکده کوشک سرتنگ
جهرم     قلعه گبری
جهرم     امامزاده ابوالفضل
جهرم     امامزاده اسدالدهر
جهرم     امامزاده ابراهیم
جهرم     امامزاده اسماعیل
جهرم     امامزاده عبداللطیف
جهرم     پیر شعیب
جهرم     آب انبار دهن شیر
جهرم     قلعه تبر
جهرم     بقعه خلیفه
جهرم     چهارطاقی قطب آباد
جهرم     آسیاب آبی
جهرم     چهارطاقی سیمکان
جهرم     آتشکده تنگ تشگاه
جهرم     کاروانسرای شاه عباسی
ارسنجان     کاروانسرای قوام آباد
ارسنجان     پیرچراغ
ارسنجان     مقبره ناتمام/قدمگاه
ارسنجان     آسیاب آبی
مرودشت     آتشکده حاجی آباد
مرودشت     امامزاده بی بی/آتشدان
مرودشت     آتشدان سنگی
مرودشت     بقایای سد هخامنشی
مرودشت     قبرستان قدمگاه
مرودشت     قبرستان سیوند
مرودشت     چهارطاقی اسلامی
مرودشت     آتشکده چهارطاق
مرودشت     امامزاده اسحق
مرودشت     قبرستان
مرودشت     قدمگاه
مرودشت     کاروانسرای مائین
مرودشت     امامزاده بی بی سلطان
مرودشت     آتشدانهای پوزه نقش رستم
مرودشت     امامزاده شاه اسماعیل
مرودشت     آتشکده سنگی
مرودشت     تخت گوهر
مرودشت     قبر قلندر/مقبره ساسانی
مرودشت     پل دختر
مرودشت     کتل و امامزاده دشتک
مرودشت     قدمگاه
ممسنی     امامزاده داوود
ممسنی     امامزاده شیرمرد
ممسنی     امامزاده بابا منیر
ممسنی     ویرانه های مادر و دختر
ممسنی     آثار تاریخی و بقعه حسن غازی
ممسنی     قلعه سفید
ممسنی     حمام فهلیان
ممسنی     آثار تاریخی چهار طاق
ممسنی     قلعه صفربک
ممسنی     امامزاده شیرلنگ
ممسنی     امامزاده ایوب
ممسنی     چهارطاقی
مرودشت     عمارت
ممسنی     قلعه چرو
ممسنی     آسیاب آبی
ممسنی     پل مورد
ممسنی     آثار دره وازه/چهارطاقی
لار     قلعه اژدها پیکر
لار     قدمگاه حضرت علی
لار     بقعه ننه نادر
لار     منزل سرفراز
لار     آب انبار امامزاده
لار     آب انبار سید عباس
لار     آب انبار کن به کن
لار     آب انبار شغال
لار     آب انبار آقا رضائی
لار     آب انبار آقا مسیح
لار     آب انبار حاج غلامرضا
لار     آب انبار سرباز
لار     آب انبار سبزکو
لار     آب انبار درب شازده
لار     آب انبار محله
لار     مسجد ملا دانا
لار     آب انبار حضرت عباس
لار     قلعه بنارویه
لار     آتشکده کاریان
لار     قلعه دختر
لار     حمام فرشته جان
لار     قلعه ماهفرخان
لار     کاروانسرای شاه عباسی
لار     قلعه حشیانک
لار     مقبره شاه عبدالملک
لار     قلعه منصور آباد
لار     کاروانسرای جویم
لار     کاروانسرای شترجان
لار     حمام خفر
لار     قلعه سمیران
لار     قلعه کریمی
لار     قلعه پل
لار     قلعه بهرویه
لار     کاروانسرای بهرویه
لار     حمام قطب الدین
لار     مزار سید تاج الدین
لار     مزار قاسم بن مبارک
لار     مزار شاه احمد خاموش
لار     سید شمس الدین محور
لار     سید قطب الدین
لار     بقعه کاکا بدرالدین سلیمان
لامرد     حمام علی خان
لامرد     مسجد علی خان
لامرد     مسجد مخروبه علی خان
لامرد     قبرستان تاریخی
لامرد     بقعه امامزاده عفیف آباد
لامرد     حمام وراوی
نیریز     قلعه SPR
نیریز     بقعه شیخ احمد نی ریزی
نیریز     کاروانسرای سروی
نیریز     منزل فاتح
نیریز     مسجد تاریخی
نیریز     قنات آب زرتشت
نیریز     آسیاب آبی
نیریز     قلعه قطرویه
نیریز     قدمگاه خفر
نیریز     قلعه قوری
نیریز     قلعه جاماسب
نیریز     قلعه ده مورد
نیریز     قبرستان تاریخی دهچاه
نیریز     منزل باقر جاوید
نیریز     منزل مسعودی
نیریز     حمام حاج محمد حسن
نیریز     راسته بازار
نیریز     مسجد بازار ملکی دوزی
نیریز     حمام قدیمی صادقی
نیریز     کاروانسرای میرزا مسیح
نیریز     امامزاده خواجه احمد انصاری
نیریز     قلعه سنگی/نقاره خانه
نیریز     قلعه آقا رضا خان
نیریز     حمام قطرویه
نیریز     امامزاده قنبر بن محمد
نیریز     آسیاب آبی 1
نیریز     آسیاب آبی 2
نیریز     قبرستان تاریخی
نیریز     مسجد جامع
نیریز     امامزاده علی
نیریز     امامزاده حسن
نیریز     امامزاده ابراهیم
نیریز     امامزاده ابراهیم
نیریز     برج رحیم
نیریز     امامزاده زید بن علی
نیریز     برج فرنگی
فیروزآباد     چهارطاقی منصورآباد
فیروزآباد     قناتهای تاریخی نوجین
فیروزآباد     امامزاده محمد
فیروزآباد     کاروانسرای شاه عباسی
فیروزآباد     آثار قنات باغ
فیروزآباد     آثار تاریخی برج
فیروزآباد     قلعه تاریخی
فیروزآباد     کاروانسرای شاه عباسی
فیروزآباد     قبرستان تاریخی
فیروزآباد     چهارطاقی تل جنگی
فیروزآباد     حمام صفویه
فیروزآباد     آب انبار و مناره
فیروزآباد     آسیاب تاریخی
فیروزآباد     کاروانسرای فراشبند
فیروزآباد     چهارطاقی ساسانی
فیروزآباد     قلعه تاریخی
فیروزآباد     چهارطاقی نقاره خانه خرمایک
فیروزآباد     چهارطاقی رهنی
فیروزآباد     آثار تاریخی قبرستان دهگاه
فیروزآباد     خانه گبری ها
فیروزآباد     چهاربازار
فیروزآباد     چهارطاقی نودران
فیروزآباد     چهارطاقی کنارسیاه
فیروزآباد     کاروانسرای ساسانی
فیروزآباد     قبور تاریخی
فیروزآباد     قلعه جن
فیروزآباد     پل تاریخی ساسانی
فیروزآباد     جوبهای تاریخی
فیروزآباد     امامزاده عبدالله
فیروزآباد     امامزاده سلطان پیر غریب
فیروزآباد     امامزاده شعیب
فیروزآباد     جاده ساسانی
فیروزآباد     آثار تاریخی قلعه
فیروزآباد     امامزاده سهل آباد
فیروزآباد     قصر عاصم
فیروزآباد     قلعه سهراب/سهره
فیروزآباد     کاروانسرای زنجیران
فیروزآباد     کاروانسرای موک
فیروزآباد     مسجد شهدا
فیروزآباد     مسجد جامع میمند
فیروزآباد     حمام تاریخی میمند
فیروزآباد     امامزاده تاریخی
فیروزآباد     منزل مظفری
فیروزآباد     کاروانسرای آبگل
فیروزآباد     کاروانسرای تاریخی
فیروزآباد     چهارطاقی اسلامی
فیروزآباد     آسیاب بادی
فیروزآباد     امامزاده پنجشیر
فیروزآباد     قبرستان تاریخی بابانجم
فیروزآباد     کاروانسرای بابا نجم
فیروزآباد     قلعه گبری
فیروزآباد     قلعه شاه پریون
فیروزآباد     کاروانسرای مدخون
فیروزآباد     قلعه شاه بربر
فیروزآباد     مسجد زندیه
فیروزآباد     حمام زندیه
فیروزآباد     امامزاده محمد
فیروزآباد     قبرستان امامزاده سبزپوش
فیروزآباد     امامزاده سبزپوش
فیروزآباد     امامزاده خطیب
فیروزآباد     کاروانسرای امامزاده خطیب
فیروزآباد     برج دوکوه
فیروزآباد     قلعه دختر افزر
فیروزآباد     امامزاده 9 تن
فیروزآباد     کاروانسرای عباسی
فیروزآباد     قلعه گلی بزرگ
فیروزآباد     پل عروس
فیروزآباد     قلعه دختر خوراب
فیروزآباد     دژ نظامی دژگاه
فیروزآباد     قلعه ناخوئی
فیروزآباد     قلعه گلی کوچک
فیروزآباد     امامزاده شهید توباغی
کازرون     امامزاده سید حسین
کازرون     امامزاده سید محمد
کازرون     امامزاده ابافتح
کازرون     بازار کازرون
کازرون     امامزاده میر عبدالله
کازرون     مقبره علامه بلیانی
کازرون     امامزاده پیر کلخنگی
کازرون     قبرستان اسلامی کوه روز
کازرون     قبرستان شیخ حاج علی
کازرون     کاروانسرای کمارج
کازرون     کاروانسرای کنارتخته
کازرون     امامزاده شاه صالح
کازرون     منار روستای دوان
کازرون     قبرستان دوسیران
کازرون     کاروانسرای جهان آباد
کازرون     مسجد سیریزجان
کازرون     امامزاده سید محمد
کازرون     قبور ساسانی و پیش از تاریخ
کازرون     کاروانسرای میان کتل
شیراز     حمام خرامه
شیراز     چهارطاقی خرامه
شیراز     آثار کوه چکاب/خانه گبری
شیراز     آسیاب آبی
شیراز     حمام کوار
شیراز     قبرستان نوروزان
شیراز     پل ساسانی
شیراز     آسیاب کهنه کوار
شیراز     امامزاده ابراهیم
شیراز     امامزاده شیخ صفی الدین
شیراز     قلعه قلات
شیراز     قصر شهناز
شیراز     قبرستان قدیمی فتح آباد
شیراز     امامزاده با سنگ قبرهای قرن هفتمی
خرم بید     کاروانسرای ده بید
خرم بید     کاروانسرای هخامنش غاردیو
خرم بید     پل شاه عباسی
خرم بید     بقایای جاده شاهی
خرم بید     آرامگاه کوروش
خرم بید     کاخهای کوروش
فسا     امامزاده زاهد
فسا     حمام فدشکویه
فسا     مسجد جامع نوبندگان
فسا     قلعه ملک آباد
فسا     قبرستان بیشه زرد
فسا     بقعه امامزاده قاسم
فسا     عمارت نقاره خانه/کلاه فرنگی
استهبان     چهارطاقی ماهفرخان
استهبان     مقبره هفت دخترون
استهبان     امامزاده پیر مراد
استهبان     امامزاده خانه کت
استهبان     کاروانسرا خانه کت
فیروزآباد     کاروانسرای ساسانی
فیروزآباد     قبور تاریخی
فیروزآباد     قلعه جن
فیروزآباد     پل تاریخی ساسانی
فیروزآباد     جوبهای تاریخی
فیروزآباد     امامزاده عبدالله
فیروزآباد     امامزاده سلطان پیر غریب
فیروزآباد     امامزاده شعیب
فیروزآباد     جاده ساسانی
فیروزآباد     آثار تاریخی قلعه
فیروزآباد     امامزاده سهل آباد
فیروزآباد     قصر عاصم
فیروزآباد     قلعه سهراب/سهره
فیروزآباد     کاروانسرای زنجیران
فیروزآباد     کاروانسرای موک
فیروزآباد     مسجد شهدا
فیروزآباد     مسجد جامع میمند
فیروزآباد     حمام تاریخی میمند
فیروزآباد     امامزاده تاریخی
فیروزآباد     منزل مظفری
فیروزآباد     کاروانسرای آبگل
فیروزآباد     کاروانسرای تاریخی
فیروزآباد     چهارطاقی اسلامی
فیروزآباد     آسیاب بادی
فیروزآباد     امامزاده پنجشیر
فیروزآباد     قبرستان تاریخی بابانجم
فیروزآباد     کاروانسرای بابا نجم
فیروزآباد     قلعه گبری
فیروزآباد     قلعه شاه پریون
فیروزآباد     کاروانسرای مدخون
فیروزآباد     قلعه شاه بربر
فیروزآباد     مسجد زندیه
فیروزآباد     حمام زندیه
فیروزآباد     امامزاده محمد
فیروزآباد     قبرستان امامزاده سبزپوش
فیروزآباد     امامزاده سبزپوش
فیروزآباد     امامزاده خطیب
فیروزآباد     کاروانسرای امامزاده خطیب
فیروزآباد     برج دوکوه
فیروزآباد     قلعه دختر افزر
فیروزآباد     امامزاده 9 تن
فیروزآباد     کاروانسرای عباسی
فیروزآباد     قلعه گلی بزرگ
فیروزآباد     پل عروس
فیروزآباد     قلعه دختر خوراب
فیروزآباد     دژ نظامی دژگاه
فیروزآباد     قلعه ناخوئی
فیروزآباد     قلعه گلی کوچک
فیروزآباد     امامزاده شهید توباغی
کازرون     امامزاده سید حسین
شیراز     منزل فرهادی
شیراز     منزل تیمناک
شیراز     منزل محلاتی
شیراز     منزل پسران
شیراز     منزل کازرونی
شیراز     مسجد قدیر
شیراز     مسجد بغدادی
شیراز     مسجد میرزا هادی
شیراز     مسجد ایلخانی
شیراز     خانقاه احمدی
شیراز     حسینیه کردها
شیراز     مسجد آقائی
شیراز     مسجد علمداری
شیراز     مسجد مولی
شیراز     چهارطاقی پیر رباط
شیراز     بنای خرفخانه
شیراز     قبرستان رباط
شیراز     آسیاب برزو
شیراز     آسیاب قلعه
شیراز     قبرستان قدیمی
شیراز     آسیاب تزنگ
شیراز     قلعه گبری
شیراز     کاروانسرای کمرزرد
شیراز     امامزاده اسحاق
شیراز     عمارت مزرا
شیراز     قبرستان قدیمی قلعه گریخته
شیراز     امامزاده شاه صفی الدین
شیراز     قبرستان قدیمی کوهنجان
شیراز     کاروانسرای مهارلو
شیراز     بقعه خدیجه بانو
شیراز     قبرستان قدیمی مهارلو
شیراز     امامزاده محمد
ارسنجان     مسجد جامع عتیق
ارسنجان     سد گمبان
شیراز     منزل شاپوری
مرودشت     کاروانسرای قوام آباد
مرودشت     کاروانسرای مائین
مرودشت     آتشکده چهارطاق
مرودشت     پل نو
مرودشت     استودانهای وستای شول
فیروزآباد     قلعه شاه بربو
فیروزآباد     خانه گبری ها
فیروزآباد     چهارطاقی تل جنگی
فیروزآباد     مجموعه چهارطاقی رهنی
فیروزآباد     چهارطاقی نودران
فیروزآباد     کاروانسرای گچی
لار     قلعه گبری جویم
لار     بقعه پیر سرخ
بوانات     چهارطاقی ساسانی
اباده     کاروانسرای شهیدآباد
استهبان     قلعه قلات
بوانات     چهارطاقی ساسانی
بوانات     بقعه بی بی دختران
اباده     عمارت کلاه فرنگی
اباده     منزل امیدسالار
اباده     تیمچه مسعودی
اباده     حمام تاریخی
اباده     خانه قدیمی برزگر
اباده     خانه قدیمی فرزانه
اباده     خانه قدیمی خمره پور
اباده     مدرسه فردوسی
اباده     مسجد جامع سورمق
شیراز     حسینیه مشیر
شیراز     محله بی بی دختران
http://www.trco.ir

آتش ورهرام یزد

آتشکده چهار قاپی

به معنی «چهار در»، از جمله آتشکده های دوره ساسانی در شهر مرزی قصر شیرین است. این آتشکده از نوع آتشکده هایی است که دارای دالان طواف بوده و به مرور زمان رواق آن فرو ریخته است و تنها در برخی از قسمت ها، آثاری از آن دیده می شود. این آتشکده اتاقی مربع شکل به ابعاد 25×25 متر است و سقفی گنبدی شکل به قطر شانزده متر داشت که متأسفانه اکنون اثری از آن باقی نمانده است و تنها بقایای گوشواره ها در چهار گوشه آن دیده می شود. این اتاق مربع شکل دارای چهار درگاه ورودی است که به رواق اطراف فضای مرکزی منتهی می شوند. در اطراف این بنا مجموعه اتاق ها و فضاهایی وجود دارد که بخش هایی از آن در نتیجه کاوش های باستان شناختی سال های اخیر شناسایی شده است. این بنا با استفاده از مصالح محلی از قبیل لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شده و گنبد آن آجری بوده است.این بنا از جمله بناهای تقویمی ایران بوده که جهت تشخیص شروع فصول سال از آن استفاده می شده است.این اثر تاریخی به جا مانده از دوره ساسانیان در نتیجه جنگ با عراق دچار آسیبهای فراوانی شد و هم اکنون در حال مرمت است.

منبع :پایگاه ایرانشناسی آریامن