آتشکده های کرمان

آتشکده کرمان:

یکی دیگر از آتشکده های مهم و جدید کرمان که تا امروز نیز پابرجاست و مردم برای روزهای فرخنده به آنجا رفته و شمع و عود روشن می کنند٬ آتشکده واقع در کوچه دبیرستان ایرانشهر است.

درب مهر نو کرمان به وسیله دهشمندان قنات غسانی (یکی از دهات اطراف کرمان) ساخته شده است و آتش ورجاوند درب مهر قنات غسان به درب مهر کنونی منتقل گشت.

بخشی از هزینه درب مهر نو از دهش موبدزادگان سرور و شیرین٬ دو خواهر قنات غسانی به نامگانه پدرشان دستور رستم و دستور مرزبان بنا گردید. چون بنای درب مهر از دهش بهدینان قنات غسان بوده٬ آتش درب مهر قنات غسان به وسیله موبدان آنجا به نام موبد بهرام اسفندیار آریایی، موبد نوشیروان جهانگیر اشیدری و موبد گشتاسب بهمن پور جهانبخش به درب مهر کنونی منتقل گردید.

امروزه این آتشکده شامل موزه ای است که به ثبت اداره میراث فرهنگی استان کرمان رسیده است و آثار و اسناد قدیمی خانواده های کرمانی و حتی نسخه های خطی قدیمی و اشیایی چون چرخ چاه٬ چرخ ریس٬ سماور برنجی، اتوهای ذغالی و… در آنجا وجود دارد. کتابخانه ای هم که از همکاری همکیشان عزیز٬ جهت خرید یا اهدای کتاب به وجود آمده است در گوشه ی دیگری از آتشکده قرار دارد.

 

شاه ورهرام ایزد:

زیارتگاهی بیرون دروازه ناصریه و متصل به خیابان ناصریه است٬ این محل در قدیم معروف به پیرسنگی بوده و درب کوچکی از سنگ هم داشته است. گذشته از زرتشتیان٬ مسلمان نیز به این محل باور دارند و با پاکی نیت نیازهای خود را از این محل می خواهند.

چنین معروف است که هنگام هجوم افغان ها به کرمان٬ شب را در کنار خندقی که نزدیک شاه ورهرام ایزد بود استراحت کرده تا فردای آن روز٬ این حدود را غارت کنند؛ شبانه پرچم سبزی در این محل ظاهر گشت و در قلب سپاه آنان افراشته و برپا شد. افغان ها به گمان اینکه دشمن به ایشان حمله ور شده در تاریکی شب به کشتن یکدیگر پرداختند و پای به فرار گذاشتند.

علت دیگری که باعث شده به این محل احترام بگذارند این است که محمد اسماعیل خان حاکم کرمان٬ جد سردار نصرت اسفندیاری مصمم بود که مسیر دروازه ناصریه را از اواسط شاه ورهرام ایزد بگذرانند. هرچند زرتشتیان عجز و التماس کردند تا او را از این تصمیم منصرف کنند موثر واقع نشد؛ شبانه پیرمردی سفیدپوش و نورانی از چاهی که در این محل قرار دارد خطاب به او گفت: تو می خواهی خانه مرا خراب کنی؟ خانه ات را خراب و افراد آن را پریشان خواهم کرد. فردای آن روز محمد اسماعیل خان از تصمیم خود دست برداشت و دستور داد روی آن چاه صفحه ای بسازند. یکی از زرتشتیان این عمل را به امر او انجام داد و این صفحه تا امروز وجود دارد و امروزه زرتشتیان در آن قسمت شمع روشن می کنند.

 

شاه مهر ایزد:

زیارتگاهی است در شمال شهر کرمان٬ این محل را باغچه بوداغ آباد نیز می خوانند. جشن فرخنده سده و آتش افروزی این جشن در این محل برپا می شود. این محل دارای باغی است که دو ساختمان با حوضی نسبتا بزرگ و آشپزخانه ای که تنور آن محل پخت نان و فضای آن برای پخت آش و سیروگ (نوعی نان محلی) در روزهای مهر ایزد است را شامل می شود. این آشپزخانه از دهش هرمزدیار خداداد اشیدری به نامگانه ی مادرش روانشاد ماه خورشید اشیدری قنات غسانی بوده است. این زیارتگاه که مورد توجه و باور بسیاری از مسلمان ها نیز می باشد٬ در روزهای فرخنده، شاهد خیرات جمعیت زیادی از زرتشتیان می باشد.
چند سال قبل تالاری از دهش رشید نیک بخش در این مکان ساخته شد که مراسم عروسی و جشن های مهم زرتشتیان کرمان چون سده در آنجا برگزار می شود. در مقابل شاه مهر ایزد زمینی است که در روز جشن سده خرواری از هیزم در آنجا افروخته می شود.

امسال مسافرین نوروزی کرمان هنگام بازدید ازآتشکده زرتشتیان این شهر در مقایسه با دیگر شهرهای زرتشتی نشین نظم و سازمان بهتری یافتند. یکی از دلایل آن، گروهی به نام ستاد نوروزی بود که وظیفه پاسخگویی و راهنمایی گردشگران را به عهده داشت. به منظور آشنایی با عملکرد و فعالیتهای این گروه گفتگویی با هومن فروهری فرنشین کمیسیون فرهنگی انجمن زرتشتیان کرمان و پریسا فرهمند سرپرست جوانان عضو ستاد نوروزی داشته ایم که به همراه عکسهای گوناگونی که از انجمن زرتشتیان کرمان دریافت کرده ایم شما می توانید به طور کامل در جریان فعالیت های این گروه قرار بگیرید:

 آقای فروهری در ایام نوروز امسال انجمن زرتشتیان کرمان ستادی به نام ستاد نوروزی داشت از عملکرد آن و اینکه چه طور یک چنین ستادی را سازماندهی می کنید بگویید ؟
حدود 4 تا 5 سال پیش در گردش 18 انجمن، تلاش شد تا گروهی برای راهنمایی مسافران نوروزی آموزش ببینند. چرا که وجود یک گروه برای راهنمایی و پاسخگویی به کسانی که از آتشکده و موزه کرمان بازدید می کنند لازم بود در سال اول 7 نفراز جوانان کرمانی برای این کار پیش قدم شدند این تعداد در سال دوم به 15 نفر رسید و امسال شاهد حضور 20 نفر عضو فعال در ستاد نوروزی بودیم.

این راهنماها چه اطلاعاتی را به گردشگران منتقل می نمایند ؟
اطلاعاتی در مورد خود آتشکده ، موزه زرتشتیان کرمان و وسایلی که در ان است و نگاره فروهر

آیا به پرسشهای متفرقه نیز جواب می دهند ؟
مطمئنا مردمی که از این مکانها دیدن می کنند سوالات دیگری هم خواهند پرسید ولی راهنماها برای پاسخگویی آنها را به موبدان یا انجمن ارجاع می دادند به واقع آنها راهنمایان همان مکانهایی هستند که مسافران از آنها دیدن می کنند .

راهنماها چگونه آموزش دیده و انتخاب می شوند ؟
ما برای آنها کلاس هایی گذاشتیم که سرپرستی آنها را خانم پریسا فرهمند برعهده داشت و موبدیار مهران غیبی ، مینو مهربانی ، فرزاد نیکدین و من برخی نکات آموزشی و دیگر موارد را به انها آموزش می دهیم .

کلاسهای امسال را از چه وقت شروع کردید و داوطلبین را چگونه جذب می کردید؟
از اوایل تابستان امسال برای این کلاسها اعلامیه و آگهی در انجمن نصب شد. بدین ترتیب علاقه مندان اعلام امادگی نمودند و هر هفته آدینه این کلاسها برگزار شد و تا نوروز ادامه یافت.

آیا این راهنماها دستمزد هم دریافت می کنند ؟
کسانی که با دل و جان برای این کار از زمان خودشان گذاشتند هرگز برای دستمزد یا حقوق این کار را نمی کنند اما انجمن هر ساله در مراسمی که در جشنها یا دیگر همایشها برگزار می کند. هدیه کوچکی به پاس این خدمات به آنها پیشکش می نماید.

همکاری میراث فرهنگی با شما چگونه است ؟
ما و میراث فرهنگی با هم تعامل خوبی داریم و هریک وظایف خود را به خوبی انجام می دهند .

تا به حال برای فروش کتاب یا اجرای برنامه هایی که داشتید با مشکلی هم برخورد کردید ؟
خوشبختانه ما و مسئولین کرمانی ارتباطات خوب و صمیمانه ای با یکدیگر داریم و استاداری، فرمانداری و معاونت سیاسی امنیتی کرمان و همچنین سازمان میراث فرهنگی ما راهمراهی کرده اند .

 آیا ورودیه برای بازدید آتشکده و موزه دریافت می شود؟
برای موزه بله، همچنین تلاش می کنیم تا برای آتشکده هم این کار را بکنیم. درمورد امسال باید بگویم که با تمامی این احوال و این که خیلیها هم ورودیه نمی پرداختند در آمد خوبی کسب شد .

فکر می کنید در یزد هم می توان چنین ستادهای نوروزی را داشته باشیم ؟با توجه به سیل عظیم مسافران در ایام نوروز در این شهر ؟
مطمئنا اما لازمه اول آن تعامل خود نهادها و سازمانهای درون جامعه ای زرتشتیان یزد است.


از این جا به بعد پریسا فرهمند سرپرست راهنمایان ستاد نوروزی با برگه هایی در دست، که در آن ریز ساعتهای کاری افراد در ایام نوروز نوشته شده است به جمع ما می پیوندد فرصت را غنیمت می شماریم و از او هم در باره ستاد نوروزی می پرسیم:

خانم فرهمند شما به عنوان سرپرست بچه های ستاد نوروزی، آتشکده و موزه را در ایام نوروز چگونه دیدید ؟
  ما افراد بیشتری را برای این کار در اختیار داشتیم، در نتیجه کار ما هم نظم بیشتری داشت، امسال بازدید کننده های بیشتری نیز داشتیم و در میان انها چهره های سرشناس و هنر پیشه هم دیده می شد: زیبا بروفه، شیرین بینا، محمد علی کشاورز، علی نصیریان و داریوش ارجمند از جمله کسانی بودند که آتشکده وموزه زرتشتیان کرمان را مورد بازدید قرار دادند و ستاد نوروزی ما برای آنها نیز، این اماکن و نگاره فروهر را توضیح داد.

مردم و راهنمایان را چگونه سازماندهی می کردید .؟ ما برای 20 نفر که البته به عنوان اعضای فعال ما به شمار می آمدند ساعت کاری و زمان بندی خاصی ترتیب داده بودیم کار آنها از 9 صبح تا 1نیمروز  از 1 نیمروز  تا 5 پسین و از 5 پسین تا 9 شب بین گروهها تقسیم بندی می شد. در زمانهایی که آتشکده یا موزه گنجایش بیش از حد داشت گروههای مردمی را هم قسمت به قسمت وارد این مکانها می کردیم همچنین آنها را بین دو مکان آتشکده و موزه به صورت مجزا کنترل می کردیم .


آتشکده کرمان در ایام نوروز چند نفر بازدید کننده داشت ؟
تعداد دقیق را نمی دانم اما ما برای مسافران نوروزی (آقایان ) بیش از 5000 کلاه سفید یکبار مصرف تهیه کرده بودیم که از روز جهارم عید همه آنها تمام شده بود و خود این استقبال غیر قابل پیش بینی بود


آیا گردشگران می توانستند از همه جای محوطه آتشکده کرمان بازدید کنند ؟
از همه جای موزه و محوطه آتشکده بله، اما برای ورود به نیاشگاه از در پشتی نیایشگاه وارد می شدند و در اصلی نیایشگاه بسته بود. در ضمن در باره مواردی که هنگام ورود به نیایشگاه باید رعایت شود به آنها توضیح می دادیم .


آیا نمایشگاه صنایع دستی و محصولات فرهنگی زرتشتیان هم طبق برنامه در آتشکده بود ؟
بله غرفه های مختلفی بود یک غرفه آن به عرضه کتابهای دینی و فرهنگی می پرداخت. دو غرفه عرضه محصولات و صنایع دستی هم داشتیم و غرفه مواد غذایی که با این غرفه  توانستیم رضایت مسافرین را بیش از پیش جلب کنیم .  

این نمایشگاهها چگونه اداره می شد ؟
غرفه کتابهای دینی و محصولات فرهنگی تحت نظارت انجمن کرمان و عرضه صنایع دستی و محصولات دیگر به صورت شخصی توسط صاحبان آن محصولات مدیریت می شد.

آیا نو آوری خاصی نسبت به سال گذشته داشتید ؟
نوع پوشش خانمهای راهنما که همگی با مکنا بودند، حضور بیشتر نوجوانان، محل بازدید، استفاده از کلاههای یکبار مصرف، تابلوهای زیبایی از اشوزرتشت که به معرض دید عموم در آمد، فروشگاهها و غرفه مواد غذایی، زیبا سازی فضای آتشکده که توسط بچه های ستاد انجام شد، همه از نوآوری های نوروز امسال بودند.

خودتان رضایت مردم را از نحوه آشنایی با این مکان، چگونه ارزیابی می کنید ؟
رضایت را در چهره مردم احساس می کردیم حتی آنهایی که برای منظوری خاص امده بودند یا برخی که قصد به چالش کشیدن ما را داشتند از پاسخگوییها و بازدیدشان خوشحال بودند.

بهترین خاطره به یاد ماندنی از فعالیت شما دونفر  در ستاد نوروز ی چه بود ؟

پریسا فرهمند : بچه هایی که از عید شان می گذرند، از دید و بازدیها و مسافرتها. و خانواده هایی که برنامه خود را با انها تنظیم می کنند هرچند این کار سخت است ولی این انگیزه  لذت بخش ترین تقدیر برای ادامه کار است

هو من فروهری :"در جلسه ای یکی از مادران شیرازی گفت فرزند من در مدرسه توسط معلمش به خاطر آیین و دینش اذیت می شده تا اینکه چند وقت بعد از فرزندم به خاطر حرفهایش عذر خواهی می کند وقتی بچه ام دلیلش را می پرسد آن معلم می گوید از وقتی به کرمان رفته و از آتشکده کرمان دیدن کرده و آن اطلاعات را درباره آیین زرتشت فهمیده نگاهش به این دین عوض شد از آن موقع به بعد  نه تنها دیگر آن نگاه را به فرزندم ندارد بلکه از دیگر بچه های کلاس هم بیشتر او را مورد لطف قرار می دهد " و این اثر بخشی اگر حتی برای همان یکنفر معلم هم بوده باشد برای ما خیلی ارزشمند است .

پس از پایان این گفتگو از مهرزاد غیبی، یکی از مسئولین موزه زرتشتیان خواستم تا مارا با فعالیتهای موزه در این ایام آشنا کند

 از نکات قابل توجه در این موزه دفتری بود که در آن اسم افراد بازدید کننده نوشته شده بود که با ورودی 500 تومان اجازه دیدن از این موزه را پیدا می کردند.

و البته گرفتن عکس و فیلم از این مکان هم ممنوع بود.
هر چند ما حیفمان آمد تا از این موزه عکس نگیریم

مثل این دست نوشته ها وتنبک قدیمی !