|
||
|
||
نگار پاکدل : | ||
دانشگاه «گندیشاپور» به فرمان شاپور اول بنا شد و در زمان انوشیروان به اوج شکوه و بالندگی رسید.
«گندیشاپور»،
مرکز آموزش علوم، فلسفی، ریاضی، کیمیا(:شیمی)، زیست، نجوم و پزشکی بوده
است. این دانشگاه دارای یک کتابخانه و یک بیمارستان آموزشی نیز بوده است.
میگویند شاپور ٧سال برای ساختن دانشگاه گندیشاپور زمان گذاشت و در روز
بازگشایی این دانشگاه گفت: «شمشیرهای ما مرزها را میگشاید و فرهنگ ما
قلبها و مغزها را تسخیر میکند.»
«جمالالدین
قفطی» در کتاب «تاریخالحکما» مینویسد: « مردم گندیشاپور از پزشکان ماهر
در امر پزشکی میباشند و از دوران ساسانیان دانش پزشکی در سرزمین ایران
جایگاهی بلند داشته است و شاپور هر دانشمند جدیدی را که برای تدریس در
گندیشاپور برگزیده میشد را پیش از شروع کار در مجلس میان دانشمندان
مینشاند و سپس به گفتوگو(:مناظره )امر میکرد و اگر در این گفتوگو
شایستگی نشان میداد به وی سمت تدریس واگذار میشد.»
شمار
زیادی دانشمندان و پزشکان ایرانی و یونانی و هندی و سریانی در این دانشگاه
مشغول تحصیل و تدریس و طبابت بودند. گندیشاپور بزرگترین مرکز پیش از
اسلام در جهان باستان بوده است. پس از شاپور، انوشیروان که بسیار به دانش و
علوم عشق میورزید فرمان گردآوری نسکهای مهم پزشکی، فلسفی و علمی را داد و
به پیشرفت و آوازهی این مرکز علمی کمکی شایان کرد.
در زمان انوشیروان پس از تعطیلی مراکز آموزشی آتن، شماری از فلاسفهی یونان به ایران آمدند و در گندیشاپور مشغول علمآموزی شدند.
گروه
زیادی از دوستداران پزشکی از ایران و خارج به گندیشاپور روی میآوردند و
سالانه گروهی با نام پزشک از این دانشگاه خارج میشدند و بیشتر خارجیها
پس از پایان آموزش به سرزمین خود بازمیگشتند. نخستین نسکهای پزشکی را
همین گروه پزشکان گندیشاپور به زبان تازی برگرداند و مهمترین نسکها چه در
پزشکی چه در داروسازی که سدههای بعد بنمایهی پزشکان مسلمان شد به دست
همین نویسندگان نوشته شده بود.
به
گفتهی برخی نویسندگان باستان، این بیمارستان نخستین بیمارستان آموزشی
جهان بود که هرکه به دنبال علم بود به سوی آن میشتافت. کتابهای مفید در
زمینهی پزشکی آن روزگار در گندیشاپور گردآوری و برگردان میشد. به هنگام
چیرگی اعراب بر ایران این دانشگاه مرکز گردآمدن دانشمندان با ملیتهای
گوناگون بود و به همین جهت سنتهای پزشکی یونانی وهندی و ایرانی با هم
درآمیختند و زمینه برای پزشکی اسلامی آماده شد چیرگی اعراب بر ایران با
سرپرستی ایرانیان به کار خود ادامه داد.سازمانهایی
که در گندیشاپور بنیاد نهاده شده بود بر آنچه چندین سده پس از آن در
بغداد و دیگر مراکز اسلامی دیده میشود تاثیر فراوانی داشته است. افتخار
آغاز روش درمانی بیمارستانی را باید تا حد زیادی از آن ایرانیان دانست.
بیمارستان مشهور عضدالدوله در شیراز و بغداد و دمشق بیشتر براساس نمونهها و اصول بیمارستانی گندیشاپور ساخته شده بودند.در
کتاب « حب حکیم»، تریاق ابن سرابیون حبی آمده که: «در گندیشاپور پزشکان
ایرانی در داروسازی بسیار چیره دست بودند.» نخستین فراوردههای دارویی
اسلامی نیز از این مرکز بزرگ پزشکی بوده است. |